Etimoloji , belirli bir dildeki kelimelerin kökenini araştırmaktır bilim ve kelimelerin asıllı rekonstrüksiyonudur.
Tarihsel fonetik yasalarına ve dikkate alınan terimlerin anlamsal evrimine dayanmaktadır.
Bir etymon , "belirli bir terimin etimolojisine temel teşkil eden, onaylanmış veya yeniden oluşturulmuş bir kelimedir" .
Etimoloji bir olan bileşik ve öğrenilen kelime gelen eski Yunanca , ἐτυμολογία / etumología , kendisinde oluşan antik Yunan kelimenin τὸ ἔτυμov, “gerçek anlam, etimolojik anlam” ve temelinde -λογια / -logia türetilen λόγος / logolar , ( Disiplinlerin adlarını vermek için kullanılan "konuşma, neden"). Bu nedenle, aslında, bir kelimenin gerçek anlamının incelenmesidir.
Bununla birlikte, tanım aşılmalıdır: etimoloji, kelimelerin kökenini, en azından bir durumunu, mümkün olan en eski durumunu inceler. Bir dilin kelimelerinin, artzamanlı bir bakış açısından , esas olarak dört kökene sahip olabileceği düşünülmektedir:
Bir dilde , aynı etymon miras alındığında ve daha sonra ödünç alındığında, elde edilen iki kelimeye sözcüksel çiftler denir . Bunların büyük bir kısmını Fransızca olarak buluyoruz: Fransızca kelimelerin çoğu aslında Latince'den geliyor ; bazıları fonetik olarak değiştirilerek kaba Latince'den aktarılmıştır , bunlar kalıtsal kelimelerdir; aynı etymon bazen daha sonra, öğrenilen kelime dağarcığından ödünç alındı; Aynı tek Latince etimondan kaynaklanan ancak iki farklı yolu izleyen iki kelimeye sırasıyla popüler çift ve öğrenilmiş çift denir . Anlamları genellikle farklıdır, öğrenilmiş ikili, etimolojik anlama daha yakın bir anlam tutar. Böylece, Latince kelime potionem , öğrenilen dilde iksir verir , ancak popüler dilde zehir verir .
Bu aynı zamanda etymon fabrica (m) için de geçerlidir :
Diğer önemli çiftli, içinde kaba / öğrenilen sırayla (Latince sözcük kökü) : parmak / makale ( articulum ) , şey / nedenidir ( causam ) , çelimsiz / kırılgan ( fragilem ) , soğuk / soğuk ( frigidum ) , kalıp / kas ( musculum ) , meslek / bakanlık ( bakanlık ) , sac / masa ( tabulam ) vb.
Şans / dunce / kanser (Latin kanseri ) için olduğu gibi bir üçlü de olabilir .
Bu nedenle, Latince olan ana dilden miras kalan sözcükler ile ödünç alınmış sözcükler arasında ayrım yapmalıyız.
Fransız dili etkisinde bir Latin lehçesi yavaş yavaş geliştirilen önceden varolan Kelt dili ( Galya alt tabaka ) daha sonra daha da superstrate, dili ile eski Bas Francique . Şüphesiz Charlemagne zamanında insanlar bu gelişmeyi fark ettiler: artık Latince değil, Fransızca'nın "atası" olarak konuşuyorlar. Ama kadar değildi Francis I st Anlaşıldığı ve tüm bölgelerde konuşulan için bu dil daha da uzun yazı dili olarak Latince üstlenilmekle ve o. Fransız dili, oluşumunda yer alan etkilerin yanı sıra, diğer dillerden de birçok kelimeyi ödünç almıştır:
Henriette Walter , başka yerlerden Fransızca kelimelerin Serüveni'nde şöyle diyor: "Bir gösterge olarak, Fransızca ödünç alımları çok gerçektir: bu nedenle günlük Fransızca sözlüğündeki 35.000 kelimeden 4.200'ü açıkça yabancı dillerden ödünç alınmıştır", Başlıca iki tanesi (Latince ve Yunanca hariç) İngilizce (% 25) ve İtalyanca (% 16,8).
Bu kredilerin ayrıntıları için Sözcüksel kredi makalesine bakın .
Güncel sözlükler ara sıra (Petit Larousse, Vikisözlük vb.) Veya sistematik olarak (Petit Robert) Fransızca kelimelerin etimolojisini gösterir. Bunu zorunlu olarak çok kısa bir şekilde yaparlar ve bu da bazen uzman olmayanların yanlış anlamalarına yol açar.
Yunanca kelimeler genellikle harf çevirisi ile verilir .
Buna göre, aggelos, aggeion, egkephalos, larugx, ogkos ( angel , angeion, encephalon, larynx, onco- kelimelerinin veya öğelerinin etimolojisi ) angelos, angeion, enkephalos, larunx, onkos (veya daha doğrusu aŋgelos , vb. .).
Nitekim, Yunan ve Latin alfabeleri ünsüz için uygun bir mektup yok N (gibi n İngilizce pembe ). Bu şekilde Yunanca yazıldığı g (harfler yani önce tüm vakalarda (γ) m, n ve g, k, Kh x ), Latin bunu yazarken gr önce m, n ve yazar n önünde , g c, ch, x .
Öte yandan, Yunanca ikilileri farklı ülkelerin okul telaffuzlarında sıklıkla değiştirilir. Örneğin, eu (ευ) aslında éou ( Occitan souléu "sun" da olduğu gibi ) olarak telaffuz edildi , dolayısıyla ortaçağ ve modern Yunanca èv veya ef .a
Yunan ve Latin isimler ve sıfatlar edilir azalmıştır göre kendi formu değişir yani halinde (tekil, çoğul) (konu, kompleman ve benzeri), cinsiyet (dişi, eril, nötr) ve sayı, ve sadece cinsiyete ve sayıya göre değil , Fransızcada olduğu gibi.
Vaka kullanılan bir isim alıntı veya bir sıfat yalın . Ancak aday , sözcüğü nasıl reddedeceğini bilmek için tek başına yeterli değildir . Bu nedenle, aynı zamanda soysal formunu da vermeliyiz (Fransızca'da adın tamamlayıcısına karşılık gelir ). Örnek: Yunanca kokulu (nominatif: "diş"), odontos (genitif: "dişin", "dişin"). Üreticinin göstergesi, bir yandan sözcüğün hangi tür çekime ait olduğunu göstermeye yarar , diğer yandan ise , belirli çekim türlerinde aday tarafından tanınmayan radikalin izole edilmesine hizmet eder . Örnek: "diş" adı: Yunanca, radikal odont- , nominatif kokulu , jenerik odontolar ; Latince, radikal içinde şuradaki de çentik- , yalın dens , hâli dentis . Fransızca sözlüklerde, Yunanca veya Latince, yalnızca bu ikinci işlevde gerekliyse, yani kök aday tarafından tanınmıyorsa belirtilir. Örnek: Yunanca kokulu, odontos ( periodontal etimolojisi , vb.), Latince dens, dentis (etimoloji dişi ), ancak Yunanca Periplous , Latince discipulus (etimoloji yolculuğu , öğrenci ) gibi kelimelere genetik periplou , discipuli verilmez .
Üreticinin biçiminin (ve çekimin geri kalanının) aday biçiminden tahmin edilemeyeceğini gösteren diğer örnekler (biçimler şu sırayla gösterilmektedir: aday, tür, anlam): Yunanca pous, podos , ayak; yuhalama , yuhalama , dana eti; logolar, logu , konuşma, konuşma; algos, algous , pain; Latin cepheler, cephe , alın; yapraklar, yapraklar , yapraklar; palus, pali , kazık; palus, paludis , bataklık; salus, salutis , merhaba; manus, manus , main.
Bir kelimenin etimolojisine atıfta bulunurken, başlatılmamışlar arasında sık sık yapılan bir hata, iki formdan yalnızca ikincisini alıntılamaktır (bunların sadece iki eşanlamlı olduklarına inanarak ve ikinci form - radikal olanı sağlam tutan - - açıklanacak Fransızca kelimeye en çok benzeyen). Hayır: yine de alıntı yapılması gereken ilk form ve isteğe bağlı olarak ikincisi. Yukarıdaki örneğe dönecek olursak , Yunanca'da "diş" anlamına gelen kokulu bir kelimedir , odontos değildir , ikincisi sadece çekimli bir biçimdir .
Anlam kaynak dildeki bir kelimenin mı (kullanım sözlüğü etimolojik bildiriminde) sadece özetle belirtilmiştir ve bu Fransız anlam farklıdır sadece.
Bir kelimenin anlamının değişmesi üzerine felsefi veya diğer yorumlara girmeden önce, kaynak kelimenin tam anlamı ve kullanımı için kaynak dilin sözlüğüne veya / ve etimolojik bir sözlüğe veya Fransızca tarihçesine (hatta kaynak dilin) anlamların tarihini bilmek. Bazen basında veya literatür yorumlarda okunan Fransızca kelime etimolojisi, örneğin, ilham işin (Latince [ tardif , régional] * tripalium , işkence aleti) ya da tarafından çokanlamlılık Latince sözcük ait persona (maske [ tiyatro], karakter [tiyatronun], kişi), yazarları gerçek kökenini bilmeden bir kelimenin ilk anlamı ile son anlamı arasında bir bağlantı "icat eden" yorumlar.