Arkaik Latin Prisca Latinitas | |
Periyot | Roma Monarşisi , Roma Cumhuriyeti |
---|---|
Kız dilleri | Klasik latin |
Bölge | İtalyan yarımadası |
Tipoloji | çekim |
Aileye göre sınıflandırma | |
|
|
Dil kodları | |
ISO 639-1 | itc-ola |
Glottolog | eski |
Biz diyoruz arkaik Latin ( prisca latinitas ) veya Latince-klasik ön , durumunu Latince kadar dilin kökeni gelen kullanımında yaklaşık -100 .
Eski Latince kavramı , her ikisi de Roma Cumhuriyeti'nin sonundan kalma Klasik Latince kavramı kadar eskidir . O zaman, Cicero dil o ile biberli edildi ki Roma sosyetesinin, her gün kullanılan, diğerleri gibi, fark archaisms diye adlandırılan, " verborum vetustas prisca " .
Sırasında Geç Antik Latin gramerciler ve Hellenists Latin dili geçtikleri farklı aşamaları haberdar oldu. Seville Isidore onun içinde etymologies başında açıklanan, VII inci onun zaman sınıflandırma şemasının yüzyıl:
" Latinas autem linguas quattuor esse quidam dixerunt, id ise Priscam, Latinam, Romanam, Mixtam. Prisca est, quam vetustissimi Italiae sub Iano ve Saturno sunt usi, incondita, ut carmina Saliorum'da giydirilir. Latina, quam sub Latino ve regibus Tusci et ceteri in Latio sunt locuti, ex qua fuerunt duodecim tablee scriptae. Romana, quae post exactos a populo Romano coepta est, qua Naevius, Plautus, Ennius, Vergilius poetae ve ex oratoribus Gracchus ve Cato ve Cicero vel ceteri effuderunt'larıdır. Mixta, quae post imperium latius promum simul cum moribus and hominibus in Romanam city inrupit, integritatem verbi per soloecismos and barbarismos corrumpens. "
“Bazıları dört Latin dili olduğunu söyledi: İlkel, Latince, Roman ve Karışık. Satürn ve Janus döneminde en eski İtalyanlar tarafından giyilen ilkel, Salian ilahileri gibi kaba . Latince, Lazio'nun tüm sakinleri tarafından Latinus ve Toskana kralları tarafından konuşuluyordu ; on iki tablonun yazıldığı tablodur . Roma, Roma halkı kralları kovmaya başladıktan sonra ortaya çıktı: Naevius , Plautus , Ennius , Virgil ve hatipler arasında Gracchus , Cato , Cicero ve diğerleri tarafından yayılan oydu . Latin imparatorluğunun kurulmasından sonra, insanlarla yabancı gelenekler Roma medeniyetine uyum içinde girdiklerinden, kelime dağarcığının bütünlüğünü tek sözler ve barbarlıklarla bozduğundan beri karma egemen oluyor . "
Bu model, Isidore'dan çok sonra çok fazla değişiklik olmaksızın devam etti.
1874'te John Wordsworth (en) şu tanımı önerdi: “ Erken Latince'den, İmparatorluğun hem tonu hem de dış biçimi açısından çok çarpıcı bir şekilde ayrılmış olan tüm Cumhuriyet döneminin Latincesini anlıyorum. " (" Arkaik Latince'de, dış biçimi olan İmparatorluk biçimindeki tonu ile açıkça ayırt edilen Cumhuriyet döneminin Latincesini anlıyorum. ")
Farklılıklar açık olmasına ve okuyucular tarafından kolayca fark edilmesine rağmen, anlamaya müdahale etmek için yeterli değildir. İmparatorluk döneminden Latince konuşanlar, kraliyet dönemine ait olması gereken birkaç metin dışında, arkaik Latince'yi anlamada herhangi bir güçlük bildirmezler, özellikle şarkılar. Dolayısıyla, Cumhuriyetin başlangıcına kadar uzanan On İki Tablo Yasası anlaşılabilirken, Numa Pompilius altında yazılan Carmen Saliare , Cicero tarafından bile tam olarak anlaşılamamıştır.
Yunan tarihçi Polybius'un bir çalışmasında arkaik Latince ile ilgili bir fikir günümüze ulaşmıştır . "Roma ile Kartaca arasındaki ilk antlaşmayı" çağrıştırıyor ve " Kralların sınır dışı edilmesinden sonra ilk konsolos olan Lucius Junius Brutus ve Marcus Horatius'un konsolosluğuna dayanıyor" diyor . Biz ilk konsolosları büyük bir bilgi yok, ama Polybius antlaşma 28 yıl işgalinden sonra yazılmıştır söylüyor Xerxes ben st yıl demek ki Yunanistan'da, -452 sadece zamanına yakın, decemviri , Roma Cumhuriyeti'nin anayasası tanımlandığında. Polybius, bu nedenle antlaşmanın taslağının hazırlanmasında kullanılan dilden söz eder: "Antik Roma dili, modern dilden o kadar farklıdır ki, ancak kısmen anlaşılabilir ve birçok uygulamadan sonra ve en zeki insanlar tarafından" .
Cumhuriyetin çoğunda konuşulan arkaik Latince ile klasik Latince arasında pek bir fark yoktur, ancak sürekli bir derecelendirme vardır.
Wordsworth'tan sonra dilbilimcilere göre cumhuriyetin sonu nihai bir bitiş tarihi olarak kabul ediliyor. Charles Edwin Bennett (as) diyor ki:
"Arkaik Latince" zorunlu olarak biraz belirsiz bir terimdir… Bell, De Locativi'de prisca latinitate vi et usu , Breslau, 1889'da son sınırı -75'e koyar. kesin bir tarih vermek imkansızdır, arkaik Latince aniden bitmez, ancak imparatorluk dönemine kadar devam eder. "
Bennet tarafından sağlanan -100 tarihi , sonradan saklanan tarih değil, Bell tarafından önerilen -75 tarihi, Loeb tarafından yayınlanan fragman koleksiyonu (edebi veya epigrafik) gibi önemli eserlerde belirtildiği gibi standart haline geldi. . -452 ile -75 arasında tarihlenen Latince metinler, deneyimli klasikçiler tarafından bile anlaşılması zor durumdan, edebiyatçıların erişebileceği bir Latince'ye doğru gelişir.
İtalya'da Yunan alfabesinin kullanılmaya başlanmasından önce hiçbir yazı yoktur . En eski tarih geri muhtemelen VII inci ve VI inci yüzyıllar M.Ö.. AD . Ancak klasik yazarların eserlerinde parça parça korunmuş bazı metinlerin kraliyet döneminde bestelenmiş olması gerekir .
Alman filolog Gerhard Radke (de) 1981'de Latince'deki en eski yazıtların bir kataloğunu yayınladı.
Komedi tiyatro parçaları Plautus'un gelen kalma III E ve II inci yüzyıllar M.Ö.. AD , bütünüyle koruduğumuz en eski edebi eserlerdir. Eserlerin fragmanları (örn de vardır Odusia Livius Andronicus'ta tarafından Bellum Poenicum naevius tarafından) diğer yazarlar (örneğin bahsettiği Aulu-Gelle ).
Roma yazarları III inci yy. J.-C.
Roma yazarları II inci yüzyılda. J.-C.
Arkaik Latince esas olarak 20 harfle yazılır: A, B, C, D, E, F, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X.
G - veya değiştirilmiş bir C - kesinlikle Cumhuriyet döneminde ortaya çıktı, ancak kullanımı klasik döneme kadar gerçekten yaygınlaşmadı. Daha önce, ünsüz C, [k] ve [g] fonemlerini ayrım gözetmeksizin kaplıyordu: bu , sırasıyla [gajus] ve [gnaeus] olarak telaffuz edilen Caius ve Cnaeus isimleri için klasik zamanlarda geçerli olacaktır . K'ye gelince, tam tersine, sistematik olarak C ile değiştirilme eğilimindedir (genellikle klasik dönemde KALENDAE için KAL kısaltmasından daha fazla kullanılmaz, ayrıca yazım , ünlü takvimler olan CALENDAE ile rekabet eder ) . Son olarak, derin dalga Hellenleşme kalma Roma dünyayı etkileyen III inci yüzyıl M.Ö.. AD , sonunda Y ve Z'nin dışsal harflerinin kullanımını empoze edecektir.
Hümanist Pierre de la Ramee yazarı olan XVI inci yüzyıla , harfler oluşturmak için tasarlanmış reform j ve v ayırt etmek, i ve u arasında, bu nedenle adı harfler Ramists .
Arkaik Latince ve Klasik Latince arasındaki bazı farklar basitçe imla; Telaffuzun esasen klasik Latince ile aynı olduğuna inanılıyor.
Arkaik Latince'nin bazı fonolojik özellikleri şunlardır:
Latince isimler, cümledeki rolünü (özne, COD, vb.) Belirleyen bir sonla (veya sonekle) sözcüğün bir bükümü olan gramer durumu ile ayırt edilir .
İlk sapma (a)Bu açıklamanın isimleri tipik olarak kadınsıdır. Temalar -ā ile biter .
Bazı erkeksi olanların -s ile bir aday sonu vardır , bu orijinal son olabilirdi; Ancak bu -s düşme eğilimindeydi: paricidas vs. paricida . Nominatif çoğulda -ī orijinal -s ile değiştirildi .
puellā, –āī kız, genç kız f. |
||
---|---|---|
Tekil | Çoğul | |
Yalın | Puellā | Puellāī |
Meslek | Puella | Puellai |
Suçlayıcı | Puellam | Puellās |
Üretken | puell-ās / -āī / -ais | puell-om / -āsōm |
Dative | Puellāi | puell-eis / -abos |
Ablatif | Puellād | puell-eis / -abos |
Kiralama | Romai | Syracuseis |
Tekil olarak, -s ikinci çekimde -ī ile değiştirilmiştir . Diftong çıkan -AI kısaltılmış sonra, -AI sonra oldu -ae . Birkaç vakada, değiştirme gerçekleşmedi: baba aileleri . Geç epigrafik sonların açıklamaları belirsizdir . Genitif çoğul olarak, düzenli biten -āsōm ( -ārum klasik Latince, rhotacism ve kısaltması ile nihai -o ) bazı isimler ödünç ama -OM ( Um klasik Latince) ikinci çekimleri dan.
-İ tekil e hali uzun ya da kısa. Genetik tekilde olduğu gibi , son -ae , -a (Feronia) veya -e (Şans) olur.
Suçlayıcı tekil olarak, Latince bir sesli harfi son -m'den önce kısaltmıştır .
Tekil ablatifte -d , uzun bir ünlüden sonra düşer. Çoğul datif ve ablatifte , Hint-Avrupa * -ābhos'tan gelen -abos bitişi yalnızca dişiler ( deabus ) için kullanılır . * –Ais> –eis> īs gelişimi , ikinci düşüşün –ois'ine benzer .
Orijinal kısa -a tekil vocative ait birleşti kısaltılmış -a yalın ait.
Konumsal durum , puella gibi bir kelimeye uygulanamaz ; bu nedenle tabloda, tekil olarak Roma ve çoğul olarak Syracusae kullanılmıştır . Yerel çoğulun sonu , ablatifin -eis'iyle zaten karıştırılmıştır .
İkinci sapma (o)İsimler erkeksi veya nötrdür. Temalar , Hint-Avrupa sesli harf değişiminin o derecesinden türetilen -ŏ ile biter . Klasik Latince bir ŏ> ŭ gelişimi sunar .
Olan yalın haldeki uçları isim ile -ros veya -ris , bir senkop meydana : biz, böylece var ager olup * ageros . Nominatif eril çoğullar, her biri bir dizi son bırakan iki gelişim çizgisini takip eder. Romalılar Hint-Avrupa pronominal sonunu * -oi'yi genelleştirdiler . Dizi, * -oi> -oe> -ei> -e> -ī şeklindedir . Eyalet metinleri , üçüncü çekimlerdeki * -ōs> -ēs, -eis, -īs , 190 ACN'den itibaren görünen çoğul * -ōs'nin Hint-Avrupa sonunu geneller .
campos, –ī tarla, düz m. |
saksom, –ā taş, rock n. |
|||
---|---|---|---|---|
Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | |
Yalın | Campos | camp-oe / -e / -ei / -ī / -ēs / -eis / -īs |
saksom | sax-à / -ă |
Meslek | camp-e / -us | camp-oe / -e / -ei / -ī / -ēs / -eis / -īs |
saksom | saksafon |
Suçlayıcı | Campom | Campos | saksom | sax-à / -ă |
Üretken | camp-ī / -ei | camp-ōm / -ūm | saksafon | sax-m / -ūm |
Dative | kamp | camp-ois / -oes / -eis / -īs | saksafon | sax-ois / -oes / -eis / -īs |
Ablatif | campōd | camp-ois / -oes / -eis / -īs | Saksod | sax-ois / -oes / -eis / -īs |
Kiralama | campī / -ei / -oi | camp-ois / -oes / -eis / -īs | saxī / -ei / -oi | sax-ois / -oes / -eis / -īs |
Tekil olarak, -ī en eski sondur . Daha sonra -ei : populi Romanei , "of the Roman people" ile dönüşümlü olacaktır . Gelen hâli çoğul, sonlar -OM ve Um (veya -OM ve Um Hint-Avrupa kaynaklı her ikisi de), * -OM , bozuk para adları ve ölçü adlarında Klasik Latince hayatta. Başka yerlerde, klasik Latince, biten- decrum ilk çekimine benzetilerek -ōrum'a sahiptir .
Datif tekil olarak, Préneste fibulası yanlış bir fibulaysa , Numasioi formu , sadece -ōi'nin oluşması hesaba katılmamalıdır : bu durumda son-is olur .
Tekil sözde, bazı isimler - ama klasik Latince ile aynı olmak zorunda değil - -e'yi (ø biten) kaybeder . -E düzenli dönüşümlü -ABD . Sesli çoğul, aday çoğul ile aynıydı. Tekil biçimdeki bazı biçimler dışında, türevin özdeş olanı, yerel sözcük arkaik Latince'den önce tüm italik dillerde ablatif ile birleşti .
Üçüncü çekim (c)İsimler erkeksi, kadınsı ve tarafsızdır. Tema bir ünsüzle biter, dolayısıyla “ünsüz çekişme” adı verilir. Ancak teması -i ile biten isimler vardır . Bir sesli harf teması olan -i teması , Latin öncesi dönemde ünsüz temayla kısmen birleşti ve hatta Arkaik Latince'de karışık tema çekişmesi ile sonuçlandı. Klasik Latince'de bunun izleri vardır: örneğin , "muazzam" sıfat inşaları şunu verir:
genel olarak "üç -i kuralı" olarak anılan özellikler .
Ünsüz temaların varyasyonları, temanın son ünsüzüne bağlı olarak biraz değişir: oklüzif-, r-, n-, s-, vb. Aşağıdaki paradigmalar, tıkayıcı bir tema ( reg- ) ve bir i- ( igni- ) teması içerir .
rēgs –ēs kralı m. |
ignis -ēs ateş m. |
|||
---|---|---|---|---|
Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | |
Yalın | rēg / -s | rēg-eīs / -īs / -ēs / -ĕs | ign-is / -es | ign-eīs / -ēs / -īs / -ĕs |
Meslek | rēg / -s | rēg-eīs / -īs / -ēs / -ĕs | ign-is / -es | ign-eīs / -ēs / -īs / -ĕs |
Suçlayıcı | rejim | rēg-eīs / -īs / -ēs | aldırış etmek | ign-eīs / -ēs / -īs |
Üretken | rēg-es / -is / -os / -us | rēg-om / -um / -erum | Ignis | ign-iom / -ium |
Dative | rēg-ei / -ī / -ē / -ě | rēg-ebus / -ebūs / -ibos / -ibus |
ign-i / -eī / -ē | ign-ibus / -ibos |
Ablatif | rēg-īd / -ĭd / -ī / -ē / -ĕ | rēg-ebus / -ebūs / -ibos / -ibus |
ign-īd / -ĭd / -ī / -ē / -ĕ |
ign-ebus / -ebūs / -ibos / -ibus |
Kiralama | rgī | rēgebos | ignī | Ignibos |
Sessiz çekim için, tekil adda, -s doğrudan temaya iliştirildi, ancak iki ünsüzün birleşimi değiştirilmiş adaylar üretti. Yalın gruplar gruplar yerine rex eski Latince bir yazım özelliğidir; mektup x nadiren sesleri / ks / veya / gs göstermek için kendi başına kullanıldı /, onun yerine 'ks' olarak transkripsiyonu edildiği, 'cs' ve hatta 'xs. Yalın anlamda sıkça meydana senkop / apokop : arkaik Latince nominus > klasik Latin nomen ; hominus > homo ; Sezar > Sezar . Tarafsız biçim (burada gösterilmemiştir), teması bitmeyen Hint-Avrupa aday biçimidir; örneğin, cor < * cord ("kalp").
Tekil üreme sonları -is <-es ve -us <* -os'dur . Soysal çoğulda, bazı biçimler sonu yalnızca temadan ziyade tekil biçime son ekler: regerum <* reg-is-um ( reg-um yerine ).
Dative tekil, -I başarılı -ei ve -E 200 ACN sonra.
Tekil olarak, bir ünsüzden sonra -em < * -ṃ .
Tekil ablatifte -d , 200 ACN'den sonra düşer. Çoğul datif ve ablatifte , arkaik şairler bazen -bū kullanır .
Yerleşimin en eski biçimi, datifinki ile aynıdır, ancak bu dönemde ablative asimile edilir.
Dördüncü çekim (u)senātus, –ūs senato m. |
||
---|---|---|
Tekil | Çoğul | |
Yalın | senātus | senātūs |
Meslek | senātus | senātūs |
Suçlayıcı | Senātum | senātūs |
Üretken | senāt-uos / -uis / -ī / -ous / -ūs | senāt-uom / -um |
Dative | senātuī | senāt-ubus / -ibus |
Ablatif | senāt-ūd / -ud | senāt-ubus / -ibus |
Kiralama | senāti |
Morfolojik olarak, arkaik Latince'deki beşinci düşüş, klasik Latince'deki soyundan biraz farklıdır. İkincisine gelince, tematik sesli harf E.
rēs, reis
şey f. |
||
---|---|---|
Tekil | Çoğul | |
Yalın | rēs, reis | rēs |
Meslek | rēs | rēs |
Suçlayıcı | rem | rēs |
Üretken | ris, rēs | rēsom |
Dative | reī | rēbos |
Ablatif | kırmızı | rēbos |
Kiralama | -eis |
Her şeyden önce, Latince'nin genel fonolojisinin tarihine bağlı dönüşümler buluyoruz:
Ek olarak, şunu not ediyoruz:
Kişisel zamirler Arkaik Latince yazıtlarda en sık kullanılan kelimeler arasındadır. Üç kişide, tekil ablatifin sonunun, suçlayıcı tekil ile aynı olduğuna dikkat edin.
ego, ben, ben | sen sen sen | suī, kendisi, kendisi vb. | |
---|---|---|---|
Tekil | |||
Yalın | benlik | sen | - |
Suçlayıcı | mēd | tēd | SD |
Üretken | koymak | tis | sei |
Dative | mihei, mehei | Tibei | Sibei |
Ablatif | mēd | tēd | SD |
Çoğul | |||
Yalın | nōs | sizin | - |
Suçlayıcı | nōs | sizin | SD |
Üretken | nostrōm, -ōrum, -i |
vostrōm, -ōrum, -i |
sei |
Dative | nōbeis, nis | vōbeis | Sibei |
Ablatif | nōbeis, nis | vōbeis | SD |
Arkaik Latince'de göreceli zamir de yaygındır.
queī, quaī, quod who, what | |||
---|---|---|---|
Erkek | Kadınsı | Nötr | |
Tekil | |||
Yalın | queī | rıhtım | quod |
Suçlayıcı | quem | quam | quod |
Üretken | Whatus, whatos | Quoia | Whatum, whatom |
Dative | quoī, queī, quoieī, queī | ||
Ablatif | quī, quōd | quād | quōd |
Çoğul | |||
Yalın | ques, queis | rıhtım | ne |
Suçlayıcı | quōs | ne | quōs |
Üretken | quōm, quōrom | quōm, quārom | quōm, quōrom |
Dative | queis, quīs | ||
Ablatif | queis, quīs |
mevcut kod: toplam | şimdiki kod: facio | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
arkaik | klasik | arkaik | klasik | |||||
tekil | çoğul | tekil | çoğul | tekil | çoğul | tekil | çoğul | |
1 st kişi | som, esom | somos, sumos | toplam | Sumus | fac (e / ī) o | fac (e) imos | faciō | facimus |
2 e kişi | es | esteīs | es | Estis | fac (e / ī) s | fac (e / ī) teis | fasis | fasit |
3 inci kişi | dır-dir | vardır | dır-dir | bronzlaşmak | fac (e / ī) d / - (e / i) t | fac (e / ī) sahip | fasit | kolay |
mükemmel gösterge: fuī | mükemmel gösterge: fēcī | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
arkaik | klasik | arkaik | klasik | |||||
tekil | çoğul | tekil | çoğul | tekil | çoğul | tekil | çoğul | |
1 st kişi | Fuei | fuemos | fuī | Fuimus | (fe) fecei | (fe) fecemos | fēcī | fcimus |
2 e kişi | Fuistei | fuisteīs | fuist | Fuistis | (fe) fecistei | (fe) fecisteis | fēcistī | fēcistis |
3 inci kişi | dolu / kaçaklar | fueront / -erom | kaçarlar | fuērunt | (fe) feced / -et | (fe) feceront / -erom | tarafından yapılmıştır | fēcērunt / -ēre |