Franche-Comté Fransızcası

Aidiyet Territoire de Belfort için Alsace üzerinde Alman egemenliği yanı sıra 1871 yılına kadar Montbéliard derinden yerel lehçesi ve Fransızca sözlüğüne etkiledi. Cermen kökenli kelimelerin çoğu Montbéliard'a özgü ise, daha az bir ölçüde Franche-Comté'de dağılmış olarak bulunurlar. 1871'de Alsace-Lorraine'in ilhakı , bölgenin kuzeyindeki Alsas nüfusunun göçünü teşvik etti .

Contejean'a göre, Montbéliard bölgesi, ister bölgesel Fransızca, dil ve hatta soyadları düzeyinde olsun, konuşma dilinde eski bir Almancılığın varlığının izini sürüyor:

“(…) Hastalık dili bazı Cermen sözcükleri tamamen benimsediğinden ve bunları Almanca değil de kendi dehasına göre ifade ettiğinden, bunları telaffuz edildiği gibi temsil etmek bana doğru ve doğal geldi. Bu nedenle, chelitte, sledge, chetaine, bille, chepanne, empan, quenade, pardon quenôgue yazıyorum, çünkü sözde gerçekten üç hecede telaffuz ediyoruz, ancak Alman radikalleri Schlitte, Stein, Spanne, Gnade, Genug n 'sadece en fazla iki. Benzer adlarda bile benzer değişiklikler meydana geldi ve sivil statü sicillerinde yer aldı: Montbéliard'da Tainmefeul, Dempfel için, Koger için Gogueur, Duerbach için Tirepac, Scharfenstein için Chafrichetaine, Koenig için Tiainnic, vb. İçin telaffuz edilir. ; büyük olasılıkla Quenaidit ailesi, Gnoedig adlı bir Alman ailesinden gelmektedir. "

Notlar: Bu sözlük, Beauquier ve Contejean'ın çalışmalarına dayanmaktadır.

Diğer dil alanlarından gelen sözcüksel etkiler

Daha az ölçüde İtalyanca, Hollandaca (Burgundy döneminin mirası?) Ve İspanyolca (İspanyol döneminin mirası) yerel dili etkilemiştir. İşte bazı örnekler:

• Péquegnot (küçük): İspanyolca'da de pequeño (idem)
• aria (zorluk, utanç): İtalyanca'dan (hava)
• faivioule (fasulye): İtalyan fagiolo'dan (idem)
• Rogne'u aramak için (kavga aramak için): İtalyan rogna'dan (sıkıntılar)
• agasse (turta): İtalyan gazzasından (idem)
• varloupe (fahişe): Hollanda weer döngüsünden (gelen ve giden, koşucu)

Fransızca ve bölgesel Fransızca

Klasik Fransızca, bölgesel Fransızcayı iki şekilde etkiler: Birincisi, kendisini patoise dayatarak, yazımı Fransızlaştırmaya yardımcı olur, aynı zamanda bölgeselciliğin telaffuzu. Öte yandan, bölgesel sözlüğü de büyük ölçüde çarpıtılmış bir şekilde veya sahte arkadaşlar tarafından ortaya çıkan Fransızca sözcüklerden etkilenir.

Patois ve bölgesel Fransız

Patois Franche-Comté dillerine argo ikiye karşılık gelir: langue d'petrolün Franc-Comtois ve Arpitanca Jura lehçeleri (Haut-Doubs, Jura ve spesifik lehçeleri Haut-Jura platoları , bir lehçesi Jura Bresse ve Sauget lehçesinde Bressane'yi etkiler ). Franche-Comté her zaman Fransızca konuşmuştur, ancak Fransızca yalnızca seçkinlerin diliydi ve söz, ister şehirlerde ister kırsalda olsun, halkın günlük konuşmasıdır. Bölgesel Fransızca, aynı zamanda taşralılık olarak da adlandırılır, bu diglossia'dan gelir.

Charles Beauquier'e göre:

“Bir anasöz, aynı bölgenin tüm sakinleri tarafından önceden konuşulan ve şimdi sadece kırsal kesimde kullanılan lehçedir. Nitekim, patois Fransa'nın rustik dilidir. Çok farklı iki tür sözcükten oluşurlar: "Fransızca" olarak adlandıracağımız, yani herkesin dilinde kullanılan, ancak köylü tarzında giyinen ve dilde kullanılmayan sözcükler. Sıradan ve çoğu kullanılmayan eski ifadelerdir. İkinci türün çok sayıda kelimesi, en fazla sayıda olduğu söylenebilir, yaşadıkları kasabaların diline bir dönüşüm geçirirken geçmiştir. Fransız usulüyle yerleştirildiler; ya da sonlarını "modernize etti". Bu yeni kıyafet altında taşralılık adını alıyorlar. Taşracılık, bu nedenle, kelimelerin kentsel biçimi olarak tanımlanabilir. "

Franche-Comté dilinin etkisi (Latin kökenli ve langue d'oïl)

Franche-Comté, Fransızcaya yakınlığı ve Latin diliyle devamlılığı nedeniyle çok sayıda kelimeyi etkilemiştir.

Fransız-Provençal etkisi

İsviçre'nin Franche-Comté'ye göçü, önce Orta Çağ'dan Jura'da ve ardından ( Savoyard'ların katıldığı ) ülkeyi yeniden nüfus etmek için On Yıl Savaşından sonra çok sayıda Franco-Provençal kelime getirdi. Colette Dondaine , Franche- Comté'nin başlangıçta tamamen Franco-Provençal geleneğinden geldiğini düşünüyor.

Kırsallık konuşması

Charles Steib'in metni, 1941 tarihli Almanach du Petit Comtois'dan alıntı ________________________________________

Her Fransız'ın kalbinin dibine taşıdığı sadık dilbilgisi uzmanı, hastalıkla temas halinde aniden uyanır. Bu ilginç ifadeler, Rabelais'in bir sayfasında bir sayfada veya Marot'un bir şiirinde incelediği bu arkaik ifadeler, şimdi yine rustik dudaklarda çiçek açıyor. Köylülerimizi dinleyin. Günlük dilleri bu eski terimlerden örülmüş, sanki bir mucize eseri zamanın yıpranmasına ve yıpranmasına kaçmış, yeniden canlandırdıkları geçmişin özüne batmış. Bizimle yavaş yürümek, Froisard'ın atları haçlı seferinden dönerlerse yürüyecekleri gibi "güzelce" yürümek demektir. Franche-Comté lehçesinde bahçe "mahkeme" olarak kalır; çamaşır hala "sis" olarak adlandırılıyor; Kiliseye gitmek, Villon'un annesinin eskiden oraya gittiği gibi, her zaman "toplayıcıya" gidiyordu. Terimler, köylü konuşmasındaki tüm dışavurumcu kendiliğindenliklerini koruyor. Onların çalışmaları, kütüphanelerin tozunda değil, bir yaz akşamının yumuşak sükunetinde, köyün ıhlamur ağacının altında, bir an dinlenenlerin yanında, insanın karşılayabileceği filolojik bir rekreasyon oluşturuyor. Bir şairin de zevki. Duyarlılık, geçmişin özüyle zenginleştirilmiş, yalın ve yalın güzelliğini söyleyen bu sözlerle temasla uyanır.

Belki sadece rustik kulaklar, şöminenin cazibesini diğerlerinden daha fazla söyleyen bazı kelimeleri tam olarak duyabilir. Alman şair [ sic ] Rainer Maria Rielke  [ sic ] kendi dilinde, meyve bahçesi kelimemizle aynı anlama ve aynı güzelliğe sahip bir terim bulamamaktan pişman oldu. Bu basit terim onun için oldukça şiirdi: Ağaçlar, arıların şarkısı, kır çiçeklerinin tatlı kokusu, otların tazeliği. Ayrıca ona meyve bahçelerimizin ve bizim için "mahkemelerimizin" ne olduğunu söylemek isterdim, İlçe köylüleri: "houtâ" nın etrafında, tanıdık ağaçların bir köşesi, yaşlılıktan gelen çarpık elma ağaçları, acı bir şekilde dirseklerine yaslanmış, çatlamışlar Her zaman titreyen yaprakları olan bir armut ağacının gövdesi, her türden erik ağaçları ve yosun dolu bir set boyunca kuş üzümü ve "kehribar ağaçları"; basit armağanlarıyla zengin mütevazı köylü malikanesi: Mayıs'ta ürkek çiçeklerden oluşan bir buket, Eylül'de güzel isimlerle kokulu ve kadifemsi meyvelerden oluşan bir sepet: "hasat elmaları", "genç bayanlar", "çeyrek asılmış", "culroussots" , "büyük kuyruklu armut", "bal", "fındık".

Bu alçakgönüllü ve sıkıcı sözler, onları günlük toprakla temas halinde aldıkları toprak renginden sıyırır, ani bir prestij kazanır. Köylü, bu gençleşmeyi nasıl gerçekleştireceğini bilmez, çünkü çoğu kez kendisinden önce gelen olayların duygusunu yitirmiştir. O, tarihte gürültü yapanların üzerinde durduğu sessiz insanlığın bir parçasıdır. Politikaların çekişmeleri, Sezarların gezintileri, paralı askerlerin gaddarlığı, tarihin tüm girdapları, bedenini yaralamalarına rağmen, ruhunu kesmeden toprağın kesicisinden geçti. Her kargaşadan sonra evini yeniden inşa etmek, tarlasını yeniden yapmak için geri döndü; yeniden inşa etti, kurtardı ve unuttu. Köylü, kendi arşivlerini görmezden gelirse, bunun nedeni, sürekli canlanan iş ve gün gösterisinin açığa çıkardığı daha ağır sırları yanında taşıdığı içindir. Her zaman kendisine tarihin kaprislerinden kaçmak gibi görünen toplanma noktaları aradı. Böylece yaşlı insanlar bir burcun altında doğdu. Hala Montbeliard sandıklarının dibinde bulunan büyük yontma İncillerin kapak sayfaları, aile üyelerinin medeni statüsünün yanında kabaca çizilmiş işaretlerle kaplıdır. Bazen "graibeuse" (kerevit) işaretini, bazen de pulların işaretini görüyoruz. Astroloji bir köylü uzmanlığıdır: köylü tarafından anlaşıldığı üzere, kaderin sorunlarına uzun süredir çözümler sunmaktadır. Dolayısıyla geçmişine girmesine, kendi arşivlerinin kendisine göstereceği sırrı aramasına engel olan bu yarı bilinçsiz kadercilik.

Ancak köylü dili, tam tersi bir yönde tanıklık ediyor. Görünüşe göre kolektif hafızanın daha inatçı olduğu ve bireyin unuttuğunu dindar bir şekilde koruduğu görülmektedir. İşte tamamen kurumuş olduğunu düşündüğünüz bir kelime. Ona yaşam ruhunu üfle. Yüzyılların derinliklerinde kaybolan bir geçmişten, tuhaf bir tada sahip bir dizi inanç, ayin, hemen yeniden canlanacak. Bir patoloji sözlüğünü deşifre etmek, bir etnografi el kitabını gözden geçirmektir. Köylülerin hem son çelenk arabasını süsleyen yeşil dalı hem de hasadı kapatan Rabelaisyan yemeğini belirtmek için kullandıkları bu mütevazı "kediyi yapmak için" ifadesini alın, tanığı bu arkaik formülde bulduğunuzda şaşıracaksınız. çok eski kültler tarafından harap olmuş: kedi burada, buğdayın ruhunun hayvan enkarnasyonu olacak, ilahiliği gübreleyen ve dölleyen, aksi takdirde antik Yunanistan'da ve hatta Hindistan'da çeşitli şekillerde hayranlık uyandıran bir hayvan olacaktı. Köylü dili, çok güzel ve uzak yolculuklara davettir. Gemiye binmeyi reddedebilir miyiz? Bazen köylü dilinde hâlâ zonklayan bir geçmişi, eski güzel günlerin şiirinden daha az pastoral bir dış görünüş altında ortaya çıkaran büyüleyici bir çalışma. İşte) destek kısa ama önemli bir örnek. Yaşlı bir kadın öfkeli Pierreli'nin hikayesini anlatır. Öfkelenen ve mahvolmuş kaderi çekmeye mahkum edilen genç bir köylünün acıklı hikayesiydi, görünüşe göre, hemcinslerine, gerçek iç salgınlar. Sıcak ayak banyosu yapıldı ve dört komşu onu bir sandalyeye sıkıca oturturken, kemik çıkarıcı topuğunun altındaki büyük damarını açtı. Öfkeli Pierreli bu şekilde öldü. Köylü kadın, "esanguôné" (kanını boşaltmış) olduğunu söyleyerek ekledi. Gerçek ya da yarı yanlış olduğu haliyle, rustik bir kelime ve barbarca uygulamanın öyküsü olan bu hikaye, bu gizemli öfke kötülüğünün bir zamanlar trajik bir korku atmosferiyle nasıl kuşatıldığını gösteriyor.

Peki ya epilepsi, hâlâ söylediğimiz gibi "haut-mal"? Bu terim, "Haute-Chasse" de olduğu gibi sihirli bir unsurun varlığına işaret ediyor gibi görünüyor. Orada, eski günlerdeki sinir hastalıklarının batıl yorumunu, aynı zamanda, geçmişte bazı şapellerin sunağına demir kurbağalar yerleştiren histerik kadınların geçmişte izledikleri gibi ilginç tedavi uygulamaları ile aynı zamanda buluyoruz. bu tuhaf sunu ile şifalanmak. Batıl inanç ruhu şaşırtıcı bir canlılığa sahiptir. Modern dünya kendini büyülü uygulamalardan kurtarmıştır; kendini ilkelin korku ve kaygılarından kurtarmış görünüyor. Artık, geçmiş yılların kalabalığının yaptığı gibi, bedeni ve ruhu tahrip eden o gizemli hastalıklardan korkmuyor: veba, büyücülük. Bu salgın hastalıkların muazzam ağırlığı üzerimizde durmaya başladı. Ancak geri çekilirken, buzul geri çekilme yolunu belirleyen enkaz bıraktı. Kelimeler buna tanıklık ediyor. Çocuklar tarafından masum bir kart oyununa verilen bu isim, atalarımızın veba karşısında hissettiği biraz ıstırap, korkunç kara ölümü "siyah adam" da kalmaz mıydı? Ve büyücülük tamamen öldü mü? Kuşkusuz, guenaulcherie'den şüphelenilen insanlar artık hisseyi riske atmıyor. Yine de yaşlı insanları dinlerken, onların hala gönülsüzce büyücü, "güce sahip" insanlar hakkında konuştuklarını duyacaksınız. Kötü alametler, "içen ay" dan veya "horozu öven" tavuğu korkutan basitleri hala korkutuyor. Tüm bu terimler, hala devam eden, ancak her şeye rağmen ölmekte olan bir geçmişi hayata geçiriyor.

Yeterince hızlı bir şekilde evrimleşmek için, dilin yazı ile düzeltilmeyen veya kodlanmayan bu karakteri vardır. Aynı zamanda geçmişin yansıması, şimdinin aynasıdır. İçinde onu konuşanların karakterini yaşıyor. Bu noktada onu sorgulamak bize kalmış. Narin iş çünkü köylü ruhu güpegündüz görünmüyor. Özellikle Francs-Comtois'imiz bolluktan, dedikleri gibi "bolluktan" korkuyor. Büyük duyguların ifadesine alçakgönüllülük katmayı severler. Köylünün ruhunda ona en çok sahip olan tutkuyu, toprak sevgisini seçin. Kendini asla açıkça ifade etmez. Pazar günü ofise gelince "yeniden planlandı", kırsalda yalnız başına gidiyor. Uzunca bir süre büyüyen buğdayını, olgunlaşan otunu düşünür, birkaç parça toplar ve tek bir söz söylemeden eve döner. Kanla ilettiği bu sessiz bağlılığı, onu ifade eden hiçbir söz yoktur.

Sözel doğruluk, ahlaki saygınlığın bir işareti, güzel dile duyarlı görünen yeryüzü insanları, her şeye rağmen, "salon" için gizli bir küçümseme hissediyorlar. Sadece tavrın kalbi harap eden acıyı kelimelerden daha iyi ifade edebildiği trajik durumlarda buna tahammül etmezler. Eve ölüm girdiğinde, köylü, burjuva kolaylıklarının dayatmak istediği sözlü nezaketten nefret eder. Arkadaşlarının ve akrabalarının zayıf seslerle birbirleriyle konuşmaya pek cesaret edemedikleri cenaze nöbetleri gibi sert, kutsal bir sessizliği sürdürüyor. Bu rezerv, geçmişin şikayetlerinde de bulunur. Duygusallık veya duygusallık olmadan basit ve güçlü bir şekilde tercüme edilen hafızanın sadakati. Eve olan tüm bağlılık, bu onurlu ifadede özetlenir: "Halkımızda". Bu, şefkatimizin ve hürmetimizin gittiği ana ev, ataerkil “dışarı” anlamına gelir. Yakın akrabalar arasında, bu hassasiyetin dışsal tezahürlerini de azaltıyoruz. Bazı eski ailelerde, merhaba ve iyi akşamlar uygulamalarını bile görmezden geliriz. Tokalaşma, ölüm gibi özel durumlarda kullanılır. Çocuk bu güçlü atmosferden kaçmaz. Bir büyükanne torununu büyük bir sabır ve özveri ile büyütmüştü. Onu asla öpmedi. Sevecenliği kendini ifade etmeye çalıştığında dudaklarından tek bir kelime yükseldi: "yanım" dedi. Onun için yeterliydi. Köylü dilinde dürüstlük: büyük şeyler için, büyük sözlerin reddi.

Ahlaki yaşamın analizinde Franche-Comté köylüsünün soyutlamayı neredeyse hiç ele almadığını söylemeye gerek yok. Bunu yapmak istediğinde dili giydirilir. Sözlerini arar, cümleleri dener, kısacası kendini reddeder. Canlı, resimsel, hızlı istediği somut ve ahlaki gözlemine ihtiyacı var, onu doğal olarak yağmur yağıyormuş gibi bıraktığı atasözlerinin kalıbına sığdırıyor. Geçit töreni yaparlar ve onlarla birlikte halk neşesi. Bir vakayı tersine çevirmek, Saint Jacques'ı arkadan yakalamaktır. Şaşırmış bir kişi için, buğday yığınlarının arasında çömelmiş bir kedi gibi gözlerini yeniden "gördüğünü" söylenir; "sachot" una fakir bir adam kadar güzelliğine deli olan bir sevgilinin. Ayrıca oldukça rustik karşılaştırmalar da var: işte küçük bir kız, bir sepet dolusu fare gibi uyanmış. Doğaya dair hisleri şu güzel sözde ifade edilir: On "lêuvrottes" (colchicum) yerine bir "quâgnotte" (kardelen) görmeyi tercih ediyoruz. Genellikle bir kuruşu dörde bölme meselesi olan ilginç bir meselede, onların çılgınlıklarını çözmelerine izin verin. Aksi takdirde, ateşli olursun.

Bu tür atasözleri, içlerinde ırkın ruhunu, sert açık sözlülüğünü, ironisini ve fantezisini de taşır. Ruhunun derinliklerini söylemiyor olabilirler. Bu kesinlikle denizcilerin nostaljik ruhu değil, Francs-Comtois okyanusun sonsuzluğunu çalıştıranlar değil. Ancak, tedavi edilemeyen bir hastalığı biliyorlar: Fransızca'da "grie", buna vatan hasreti deniyor. İlk savaş sırasında, Flanders'ın siperlerinde, düşünceleri doğrudan çocukluğunun köyüne giderken, kıllı Franche-Comté birdenbire çılgınca, acımasız bir arzuyla, orada yeniden yaşama, havasını solumaya kapıldı. "brâcots" yu yemek, onun ağzından konuşmak için. "Grie" onu aldı, bu korkunç "grie", hamamböceği, vatan hasreti. Böyle bir ruh, böyle bir dil, öyle bir adım da. Dil, köylü ritmine göre ayarlandı. Yavaş düşünüyor, yavaş yiyor, aynı şekilde konuşuyor. Sözlerini kıyıyor, tamamen sindiriyor. Bu yüzden sözlü ifadeye etkileyici bir taklit ile eşlik etmek için onları tekrarlamak ister. Dünyanın bu dilinde pek çok tövbe, cümleye bir köy sokağının kaprisli taslağını veren bu tekrarları görünce şaşırmayın. Çoğunlukla sözdizimi yüklenir ve bağlanır. Bu gramer bağlantılarını dinleyin: "Tabii ki, ben oraya gelene kadar aynı anda": Louis 13 stili, fazlasıyla sağlam inşa edilmiş. Hikayede köylü, komik tekrarları, ifadenin pleonastik dönüşünü sever: O, Couthenans'ın "doğuştan-yerlisidir"; sonsuza kadar orada kalacak; "şu an için". O zaman neden ondan kurtulalım? Bu beklenmedik üstünlükleri takdir edin: "Ah! Madam, kollarınızda ne kadar şişman bir çocuk var! Evet, Madam; o çok çürümüş şişko, böylece sonunda artık şişman değil, kare.".

Diğer zamanlarda, dil cesurca bu ağır biçimlerden, edebi dilin kıskanacağı hafif bir dönüşü benimsemek için kendini kurtarır, bazen "yeşil ağaca, şarap satılır ve biz ot içeriz" yazının mutlu bir şekilde atlanmasıdır. bazen en ince stilistleri kıskandırmak için bir daralmadır. Chateaubriand'ın hayatını esnettiğini biliyoruz. Bu stil etkisi bizde yaygındır; vaazları orada uyuruz; anneler çocuklarını orada şarkı söyler. Büyük yazarlarımız, ifade ettiği duyumların zenginliği için kırsal dili de kıskanabilirler. Doğaya daha yakın olan köylü, daha keskin duyulara sahiptir. Kulağı, etiketlemeyi öğrenemediğimiz sesleri algılıyor, örneğin ormana düşen ağacın "çınlaması". Hayvanlarla tam bir aşinalık içinde yaşarken, onların jestlerini, alışkanlıklarını ve ağlamalarını daha nüansla belirleme ihtiyacı hissediyor. Kedinin "tükürdüğünü", tavşanın "burnunu çektiğini", ineğin ölü etle inlediğini bilir. Kokuları, özellikle yeryüzündeki şeylerden yayılan güçlü kokuları adlandırmak için, metne dönüştürmesi zor olan bir dizi terime sahiptir: çürüyen yapraklar veya bataklıklar gibi karmaşık kokular.

Bu etli dil aynı zamanda nasıl hassas olunacağını da bilir. Tüm doğa oraya yansıtılır: çayırların yeşili, sonbaharda kıpkırmızı ormanların sıcak rengi. Doğal hayatın tüm şiirlerini birkaç terimle tadabilirsiniz: cesur bir imge; orakçı son tırpanları verir, çayırları "taşır". Bu, dışavurumcu bir archaism fiilidir: alacakaranlık gelir, kırsaldaki şeyler gölgelerde boğulur, zaman "annuite". Bazen hafif okşaması kulağa ve ruha tatlı olan kanatlı bir kelimedir. İşte mutluluğun sizi şekillendirdiği o nadir anlar için ayırdığımız bir tanesi. Bu düşmanca ve külfetli dünyadan özgürleşmiş hissedersiniz: neşe sizi cennetine götürür. Kısacası, tüm bunları tek kelimeyle söylüyorsunuz: "oisèle" kalbim.

Köylü dili, şiirden, bir yabancının köylerimizde sıradan ve sıradan yönden bulmayı reddedeceği şiirden habersiz değildir. Ancak, yaşlı bir aile onun için dört kapılı gardırobun altından anneannelerimizin giydiği işlemeli şapkaların bir koleksiyonunu çıkarmak isterse, belki de bu güzelliğin önünde yılların sahip olduğu zarafetle biliyoruz. hiç görülmemiş, solmamışsa, o zaman aramızda, onu tadabilmek için nasıl keşfedeceğimizi bilmemiz gereken samimi bir şiir olduğunu hisseder miydi? Bu, eserlerini popüler özle besleyen dahi yazarlar tarafından iyi anlaşılmıştır. Burada Rabelais'i düşünüyoruz. Bu bilgili köylü, lehçeyi ilhak etti. Dilini toprak ifadesiyle, yerel atasözleri ve sayısız taşralılıkla zenginleştirdi. Bu konuşmanın dünyeviliğini, panayır alanındaki at tacirlerinin pitoresk, inceliğini ve sözlü bolluğunu muhteşem bir şekilde yaptı. Bu La Devinière köylüleri, İlçeninkilere ne kadar benziyor! Touraine'de olduğu gibi burada da ayakkabılarımızı çıkarmadan arka arkaya birkaç kadeh içmeyi biliyoruz. Burada da popüler arması, armut hırsızından boynuz bağımlısına kadar birbirine uygulanan tüm başlıkları bilir. Olağanüstü romanının bir köşesindeki Rabelais'in, rustikden ayık bir şiir portresini nasıl saklayacağını bildiğini de unutmamalıyız. Akşam yemeğinden sonra karısına ve çocuklarına güzel hikayeler anlatan, akşam yemeğinden sonra kendisini güzel, parlak ve büyük bir ateşte ısıtan yaşlı iyi adam Grandgousier'i hatırlayın, çocukluğumuzu hiç şüphesiz büyüleyen aynı şeyi, taşra beyefendisi onlara iyi bir lehçeyle anlatmak zorunda kaldı. Grandgousier'in tadı eksik değildi. Her zaman taze rustik konuşma kaynağından ilham aldı. Onun canlılığını, özgürlüğünü ve zarif alçakgönüllülüğünü takdir etti. Her zaman onun örneğini takip edebiliriz.

Esasen kırsal bir kelime dağarcığı

Bölgesel Fransızca yaptığı çalışmada Henry Fleish Jonvelle tarımsal faaliyetler, iklim ve doğa ile ilgili bilgi ile ilgili kelimelerin büyük bir çeşitlilik belirtiyor. Örneğin, atmosferik koşullarla ilgili olarak şunları not eder:

“Yağmur şiddetli bir şekilde düştüğünde: 'yağmur kızarır' veya 'düşer'. Aksine yağmur çiselerken: “fırçalıyor”, biz de “bulanıklaşıyor” diyoruz. - Drizzle bilinmiyor.

• Güneydoğu rüzgarı "güneş" dir
• Batı rüzgarı: "sağ rüzgar"
• Kuzeydoğu rüzgarı: "verne".

Bir atasözü onları birleştirir: Güneş: Havadaki yağmur - verne getirir - sağ rüzgar onu yayar - istediği gibi kuzey rüzgarı.  "

Sözlük

İfadeler ve ifadeler

Popüler armalar

• Abbévillers: "Guguk Kuşları"
• Aibre: "Tyintières"
• Allondans: "Kırlangıçlar"
• Amagney: "Magnoulotlar"
• Anteuil: "Fols d'Anteuil" (aptallar, palyaçolar)
• Arbouhans: "Ayılar"
• Ağaç: "Cailleux"
• Arc-sous-Montenot: "Ratatas"
• Audincourt: "Croque-övgüler"
• Autechaux: "Cayens"
• Auxon-Dessus: "Chn'illonlar"
• Bannanlar: "Haydutlar"
• Bartherans: Bô "
• Belvoir: "Belvisis"
• Besançon: "Bisontins"
• Bethoncourt: "Golut'chs" (küçük köylülerin galoşları)
• Beutal: "Gravalonlar" (eşek arıları)
• Blussangeaux: "Bolotlar"
• Bonnay: "Bonnaysiens"
• Bournois: "Bournaiquiés"
• Bouverans: "Bakanlar"
• Buffard: "Kitaplar"
• Burnevillers: "Benevelas"
• Cernay the Church: "Karıncalar"
• Chamesol: Campissoliens - "Cabalar"
• Orman Şapeli: "Şapelands"
• Charmauvillers: "Cabalar"
• Charnay: "Chanettiers" veya "Grenouillard"
• Charquemont: "Sans-Sous"
• Châteauvieux des Fossés: "Castelvetusiens"
• Châtelblanc: "Castelblanciens" veya "Sohbetler"
• Chaudefontaine: "Caldifontains"
• Chaux-Neuve: "Chauniers"
• Chenecey-Buillon: "Gremeci" (kurbağalar)
• Colombier-Fontaine: "lai Cos" (kargalar)
• Cour-Saint-Maurice: "Maurisois"
• Courvières: "Couviras"
• Crouzet-Migette: "Niaud'lar"
• Cusance: "Değişkenler"
• Dammartin-les-Templiers: "Templenois"
• Damprichard: "Culs brûlés" veya "Grille-Souris"
• Dompierre-les-Tilleuls: "Piroulards"
• Dung: "Cobiler" (keçi bekçileri)
• Échay: "Cuckoos"
• Échenans: "Kurtlar"
• Karısı: "Spinosiens"
• Stupes: "Erbatonlar"
• Exincourt: "Trains'sais"
• Fourcatier-Maison Neuve: "Tape la Beuse"
• Gellin: "Alouniers"
• Glay: Lyailer "
• Goux-les-Usiers: "Romés"
• Grand'Combe Châteleu: "Beugnonlar"
• Hérimoncourt: "Lai Tchanvêtcheris (yarasalar);" Lai Escorgots "" (salyangozlar); "Lai 101" (parasız - Terre-Blanche çalışanları)
• Houtaud: "Hostasyalılar"
• Huanne-Montmartin: "Messieurs d'Huanne"
• Issans: "Guguk Kuşları"
• Jallerange: "Jouterey'ler"
• Labergement du Navois: "Kurtlar"
• Labergement Sainte-Marie: "Hancı"
• La Chenalotte: "Çekirgeler"
• Laire: "Niauds"
• La Longeville: "Soslar"
• La Planée: "Cabats"
• La Rivière-Drugeon: "Revicards" veya "Ripariens"
• Laviron: "Grivois"
• Le Bizot: "Gayolar"
• Le Brey: "Kabatlar"
• Le Vernois: "Keşişler"
• Kol: "Boyardlar" veya "Levililer" (son adı)
• Liebvillers: "coue de r'naies" (tilki kuyrukları = at kuyrukları)
• Les Combes: "Comboillards"
• Fourgs: "Bourris"
• Les Granges-Narboz: "Grangeards"
• Les Gras: "Rosillards"
• Yeni Hastaneler: "Trouille-Bourreau"
• Eski Hastaneler: "Trouille-Bourreau"
• Longeville-Mont-d'Or: "B'Sachards"
• Maîche: "Görkemli"
• Maison-du-Bois-Lièvremont: "Soslar"
• Malpas: "Kartallar"
• Mancenans: "Moblotlar"
• Hayret edin: "Merligians"
• Mesmay: "Teaser"
• Métabief: "Gri Kediler"
• Montbéliard: "Trissus"
• Montbenoît: "Soslar"
• Montécheroux: Écheroumontains - "Kurtlar"
• Montfaucon: "Falcomontais"
• Montflovin: "Soslar"
• Montmahoux: "Rlavoux"
• Mouthe: "Meuthiards"
• Mouthier-Haute-Pierre: "Guillous"
• Noël-Cerneux: "Grélots"
• Nommay: "Foyenler" ("laï Foyinler": sansarlar)
• Orchamps-Vennes: "Oricampiens"
• Osse: "Oussotlar"
• Ouhans: "Kurtlar"
• Passavans: "Passinois"
• Pierrefontaine les Blamont: "Pétrifontains"
• Pierrefontaine les Varans: "Pétrifontains"
• Pontarlier: "Pontissaliens"
• Pont-de-Roide: Rudipontains
• Pouilley-les-Vignes: "Appulians"
• Presentevillers: "Piantevelais" - "Lai tius breûlais" (hepsi yanmış) - "biantches başa çıkma" (beyaz kapaklar)
• Rennes sur Loue: "Regnaux"
• Rochejean: "Brigands"
• Roche les Blamont: "Abbanais" veya "Criquets" ("parasız")
• Rougemont: "Rubrimontains"
• Saint-Antoine: "Tek Gözlü Kediler"
• Saint-Gorgon-Main: "Koyun"
• Saint-Hilaire: "Kazaklar" (balkabağı yiyenler)
• Saint-Julien les Montbéliard: "Lai Limôsins" (oburlar) veya "Lai Bretchets" (bıçağı sapta hareket eden eski bıçaklar)
• Sainte-Suzanne: "Feunus" (eskiden "feune" adlı bir tridentle avlanıyorlardı)
• Seloncourt: "Kazaklar"
• Semondanlar: "Lai Bouerottes"
• Thulay: "Tilkiler"
• Valentigney: "Boroillotlar"
• Vandoncourt: "Damas"
• Vaudrivillers: "Valvillerois"
• Vernierfontaine: "Bolas"
• Viéthorey: "Vitrés"
• Villars-Saint-Georges: "Toc Chan de V'La" (Kireç ormanındaki meşe çapalar)
• Ville-du-Pont: "Soslar"
• Villeneuve d'Amont: "Vermecelés"
• Villers-Grelot: "Vlàs"
• Villers-sous-Chalamont: "Moissa"
• Voillans: "Kazaklar"

Toponymler

•  Auxon -Dessus : Ausson D'ssus, K'son'd'ssu
• Belfort  : Be'fort
• Besançon  : B'sançon veya Bsac
• Champagnole : Champa '
• Devecey  : Defcey
• Geneuille  : G'neuille
• Giromagny  : Giro
• Métabief  : Méta '
• Montbéliard  : Montbé '
• Poligny  : Polac '
• Pontarlier  : Pontus, Pont '
• Valentigney  : Valen
• Velotte  : V'lotte
• Vesoul  : Vsoul

Temel kelime bilgisi ve ifadeler

• kasvetli: (nf) küçük kişi
• affutiaux: (nm) giysiler
• agasse: (nf) turta
• amodier: (v. tr.) kiralamak, kiralamak
• bana göre korku: (loc.) Çok şaşırırdım eğer ...
• eklemek: (v. tr.) uçtan uca koymak, eklemek
• argonier: (nm) dürüst olmayan adam
• attiot: (nm) ayak
• kemere: (v. tr.) yürümek
• gözleri utangaç olmak: gözleri salgılarla yapıştırmak
• balme: (nf) mağara
• çarpı işareti: (v. tr.) kapatmak, kapatmak, kapatmak için
• yapmak güzel: (loc.) yeterince iyi
• beugner: (v. tr.) grev yapmak
• beugnets: (nm pl.) çörekler
• beuiller: (v. tr.) izlemek, gözetlemek
• beuyot, beuillot: (nm) erguvalar, küçük ışıklık
• biaude: (nf) bluz
• bağnaz: (nm) bağcılar tarafından kullanılan iki boynuzlu kazma
• erişim: (nm) akış
• korusun: (nm) yabani armut
• karıştırmak için: (v. intr.) tamir etmek
• boirobeau: zar zor sıcak
• bourriauder: (v. tr.) itip kakmak
• bue: (nf) çamaşır
• ganimet: (nm) iyi, edinme
• cabe: (nf) keçi
• caba: (nm) alışveriş için büyük çanta.
• cabiotte: (nf) küçük kabin
• açık: (loc.) açık
• camp-vol: (nm) göçebe
• catiche: (nf) bebek
• caule: (nf) kadının başlığı, bebeğin şapkası
• charmotte: (nf) omuz üzerine giyilen, değişken şekilli sepet
• araba: bir tarafta mutfağa, diğer tarafta ahıra giden (nm) koridor
• uzuv: (nm) yüz, baş
• chazal: (nm) inşa edilecek yer
• ch'ni: (nm) ev tozu
• chouiner: (v. tr.) ağlamak
• ışığa: (v. tr.) ışığa
• bunun gibi: (loc.) neyse
• coquelle (nf), coquelon (nm): dökme demir tencere, güveç
• kornet: (nm) plastik torba
• courtil: (nm) sebze bahçesi
• cramouillot: (nm) karahindiba
• cros: (nm) kargalar
• raw: (sıf.) soğuk ve ıslak
• cudot: (nm) zaferle aptalca şeyler yapan kişi
• daubot: (sıf.) basit, biraz saçma
• daubotte: (nf) kaplumbağa güvercini
• sınır dışı etmek: (v. tr.) üstünü çizmek, silmek
• ikamet: (nf) ikamet yeri
• bilmece: (nf) bilmece şeklinde küçük bir hikaye
• douillon: (nm) kaynak
• eauvotte: (nf) damıtmanın "küçük su" yan ürünü
• kaynaklanıyor: (nm) fındık
• skim: (nm) gringalet
• egrali, egreli: (sıf.) susuzluktan küçülmüş, değişmiş, duyguyla bağlanmış
• émeiller (s '): (v. pron.) karıştırmak
• dağılmak: (v.in.) kaçmak, dağıtmak
• yawn all blue: (loc.) çok şaşırmak
• essard: (nm) temizlendi, yer temizlendi
• estagon: (nm) teneke kutu, metal kap
• estourbir: (v. tr.) sersemletmek
• durulanacak: yağmurla ıslatılacak
• yanıt vermek için: (lok.) dikmek için
• fau: (nm) çılgın
• gururlu: (sıf.) ekşi, acı
• para: (nm) bir belediye bölgesi, tüm ekilebilir arazi çitsiz küçük parsellere bölünmüştür
• fougne: (nf) bir tür trident, balıkçılık için
• foulere: (nf) şenlik ateşi
• meyve ağacı: (nm) peynir
• gachenot, gachenotte: (n.) küçük çocuk, küçük kız
• gaugé: (sıf.) sırılsıklam
• gaupe: (nf) giysi
• gauper: (v. tr.) giyinmek
• gavouiller: (v. tr.) suda yürümek
• guillant: (nm) sarhoş
• gouillat: (nm) çamurlu havuz
• şut: (nf) küçük dar vadi
• dyke: (nf) hafif kadın
• gouri: (nm) domuz, domuz
• gut: (nf) beyaz meyve alkolü
• yağlamak: (v. tr.) yemek
• çizik: (nm) piket
• grebi: çok sayıda
• grillot: (nm) kriket
• gripot: (nm) dik eğim, dik yol
• izlemek için: (v.tr.) izlemek
• houksser: (v. tr.) devam etmek için
• kaybetmeyi mahvetti: fırlattı
• ham: (loc.) soğuk ve nemli
• Kimseyi görmedim: (loc.) Kimseyi görmedim
• Basmadım: (loc.) Hiçbir şey eklemedim
• paneller: (nf) pano sırası
• tavşan: (nm) baraka
• kül suyu, kül suyu: (nm) kül suyu
• lorot: (nm) bağcı serpeti
• örgü: (nf) çapa
• chuck: (nm) şaka, gülünç
• maquevin: (nm) pişmiş şarap ve brendi karışımından yapılan juradan tatlı şarap
• munch: (sıf.) ıslak, yumuşak, ılık
• michotte: (nf) küçük somun ekmek
• murie: (nf) ölü canavar, pis canavar
• nailles: (nf) drajeler
• işte buradayız: (loc.) vardık
• pali, palis: (nm) kazıklar
• el havlusu: (nm) el havlusu
• panner: (v. tr.) sil
• faraş: (nf) faraş
• kürek: (v.tr.) karı temizlemek için
• pequignot: (sıf.) çok küçük
• petzouille: (n. m) eşcinsel
• can, peute: (sıf.) çirkin, çirkin
• pasta: (nf) bir terörün parçası
• pieumer: (v. tr.) soymak için
• michotte ağlamak: (loc.) şikayet etmek, iddia etmek
• kese: (nm) kepçe
• soba: (nm) ailenin yaşadığı ortak oda
• poulot: (nm) çan kulesinin bir topun üzerinde duran horozu
• getirmek için, querri: (v. tr.) getirmek için
• rabasse: (nf) büyük sağanak
• rabobiner (se) veya rabibocher (se): (v.pro.) uzlaştırmak için
• tellotte: (nf) küçük hikaye
• raintri: (sıf.) buruşuk, solmuş, buruşuk
• alır: (nf) süpürge
• ramiauler (v.int.): ısrarla iddia etmek
• rapondre (v. int.): dikmek
• raponse (nf): bir gözyaşının yeniden başlaması
• ratasser (int.): önemsiz işler yapmak
• ratte: (nf) fare
• yeniden gruplamak için (v.itr.): toplamak
• geri yüklemek için: (v. tr.) yama yapmak
• yeniden kaynatmak için: (v. tr.) karıştırırken aramak
• yeniden yıkamak (v. tr.): yıkamak
• yeniden yıkama: (nf) bulaşık suyu
• refill (v.tr.): bir konteynere ürün ekleyin
• istek: (v. int.) toparlanmak, meraklı
• shark: (sıf.) rahat
• kurutmak (v.intr.): kurutmak
• riole (yapmak için): (loc.) getirmek için
• roussotte (nf): Cantharellus cibarius
• rousti: (sıf.) burnt
• ro-ro: (nm) carter, taşıyıcı. Eşanlamlı: grandvallier
• r'voyotte (à la): (loc.) güle güle
• schlaguer: (v. tr.) grev yapmak
• seille: (nf) kova
• sıkın: (v. tr.) toparlayın
• leke: (nf) cep. Alman tasche dan
• daha iyi zamanın var: (loc.) daha iyisin
• taugnée: (nf) şaplak
• tavaillon, taveillon: (nm) ahşap kiremit
• tetot: (nm) salak
• tiaffer: (int.) wade, zıplamak
• ticlet: (nm) bir kapının mandalı
• tôgne: (nf) tokat
• herhangi bir resim: (loc.) tam olarak
• trateller: (v.int.) topallamak
• treche: (nm) dar geçit. değişken: traige
• trésir: (v. tr.) dünyadan çıkmak
• treuffe: (nf) patates
• vinç: (v. tr.) içmek
• trôler: (v. intr.) wander, wander
• öldürüldü, tuyé: (nm) büyük baca
• kedi öldürme, köpek öldürme: (yerel) Haute-Saône'da hasatın veya hasatın sonunu kutlayan bayram yemeği
• verne: (nf) kızılağaç, kuzeydoğu rüzgarı
• hayat: (nf) yol, sokak
• yapılacak şeyler var: (loc.) yapılacak çok şey var

Sözdizimi ve dilbilgisi

Cümle dönüşleri

Sözdiziminin bu cümle sıralarında belirli özellikleri vardır, böylece birkaç özel durumu gözlemledik:

• Geçmişten mastara geçiş; örnek "Senin olduğunu sanıyordum", "sen olduğumu sanıyordum" olur.
• Dolaylı bir nesne tamamlayıcısı durumunda edatın kaybolması veya doğrudan bir nesne tamamlayıcısı için tersi durum; örnek “Babasına benziyor”, “babasına benziyor”; "Birine hizmet etmek", "birine hizmet etmek" olur.
• Yardımcıların ters çevrilmesi; örnek "ayine gittim", "ayine gittim" olur.
• Mastarların ikiye katlanması: "do" yerine "yap".
• Aktif sesten pasif sese geçiş; örnek "adı ne", "adı ne", "adı" ise "o denir" olur.
• Belirsiz zamirin yerinin tersine çevrilmesi; örnek "Kimseyi görmedim", "kimseyi görmedim" olur.
• Francs-Comtois'in, Alsace'ye benzer Cermen tarzında birçok eliptik ifadesi vardır, örneğin "Geliyor musunuz?" "Benimle geliyor musun?" Yerine İfade aynı zamanda Alsace'de de anlaşılmaktadır (" Komm 'mit?  " Kelimesinden kaynaklanan Almancılık  ).
• Başka bir özellik: "her ikisi" ifadesi ve türevleri (ikimiz…). "İkisi de" demek yerine, "İkimiz de sinemaya yalnız gittik, Denise" veya "İkimiz de Françoise yedik" (Denise ve ben, Françoise ve ben ima etti) diyeceğiz.

Aynı şekilde, "Oğlum ve ben" veya "Biz ikimiz" ve ardından gelen bir kişinin adı için, ima edilen "ve ben" kelimesini eklemekten kaçınırız. Örneğin "Bir gün kardeşim Joseph ikimiz".

Ön eklerin ve son eklerin özel kullanımı

• Öneklerin kullanımı da çok dikkat çekicidir: re ile başlayan ve tekrarı gösteren fiiller, bu terimler eş anlamlı görünse bile basit fiilden daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Böylece diğerlerinin yanı sıra şunları buluyoruz:

RAVOIR: (v. Tr.) Onarım. Bu tava yanmış; onu geri almak imkansız ”.

DEĞİŞTİR (SE): (v. Pron.) Değiştir. "Yine değişti".

CLARIFY (SE): (v. Pron.) Temizleyin. "Şiddetli sağanaklar olduğunda, çeşme rahatsız oldu, birkaç gün sarardı, sonra düzeldi."

DAVRANIŞ: (v. Tr.) Rapor (bir şeyin adıyla) "Tahılları aramak ve unu geri getirmek bir değirmencinin evinde işçi olurdu".

RECROIRE (SE) (v. Pron.) İddialı olmak, kendine dair yüksek bir fikre sahip olmak. "Bunu yeniden yarattığını söyleyebiliriz!" "

REINTRI: (sıf.) Buruşuk. "Bu elma tamamen yeniden yerleştirildi". Latince "  restringere  " den. Varyantlar: "raintri" veya "rintri". Eşanlamlı: "pişman".

REGUER: (intr. Bakın) İyileştirin. "Birkaç gün içinde alınacaksınız".

RELAVER: (v. Tr.) Wash. "Yeniden yıkama sekmesi" konusuna bakın.

YORMAK İÇİN: (v. Tr.) Kurutmak. "Dünya boşalıyor, biz saban sürebileceğiz".

• Benzer şekilde, genellikle küçültme olarak kullanılan “–ot” (dişil: “-otte”) soneki sadece Franche-Comté'de değil, tüm doğu Fransa'da da çok yaygındır (Jean, Jeannot olur, vb.). Bu son ek ile birçok kelime oluşturulur (attiot, chairotte, cramaillot, cudot, daubotte, narrotte, cancoillotte, vb.).

Makalelerin Kullanımı

Kesin makale (the, the), aile içinde de dahil olmak üzere, bilinen bir kişinin (Jean, the Germaine…) adının önünde kullanılır. Bazı kelimeler cinsiyetlerinin tersine döndüğünü görüyor, Chapelle-des-Bois'de soğuk, yılan, engerek diyeceğiz.

Özel edatlar

• À: (prep.) Bir ismin önündeki edat yerine. Örnek: "La Sister à la Lucienne". Popüler, Franche-Comté'de çok yaygındır.
• SONRA: (hazırlık)

1. Over: yanal yapışmayı ifade etmek için olağan şekilde kullanılır (yukarıda veya aşağıda olmanın aksine). Örnek: "Anahtar kilitten sonra", "Pantolonumun arkasında çamur var", "etiket camın arkasına yapışmış".
2. Anında eylem ifade edebilir. Örnek: "Geneviève ev ödevinin peşinden gidiyor". Pluri-bölgesel istihdam, özellikle Franche-Comté'de sıktır.

• AT: (hazırlık)

1. . (ardından bir soyadı ve çoğul bir fiil gelir). Örnek "Chez Bobillier dün bizi görmeye geldi". "Bunun hakkında Chez Grandmangin ile konuşmayı unutmamalıyım."
2. Les [bizimki] (ardından bir şahıs zamiri) "Beni her şeyiyle yerimize davet ettiler" = "hepimiz".
3. Chez bir bakıma açıklayıcıdır ve "Le poirier à chez Clément" gibi bir ifadede özel isimden ayrılmaz bir bütün haline gelir. "Clément'in armut ağacı" nı anlayabiliriz.

• KARŞI: (hazırlık) "... yönünde" doğru. Örnek "Besançon'a doğru gidiyoruz".
• BAŞLANGIÇ: (hazırlık)

1. De, du (uzamsal anlamda). Örnek "Çan kulesinden düştü".
2. Nerede olduğu zamandan beri (örtük fiil ile bir sıfatın ardından). Örnek "Onu gençliğimden beri tanıyorum".

• AÇIK: (hazırlık)

1. İçinde. Örnek "İsviçre'ye Git", "T'es sur Besac '? ".

• ALICI: (hazırlık)

1. From, to (kişisel bir adla). "Paulette'e doğru." "Karım burada, bana doğru". Hareketle, “Babamın sınıfına gittim. Emekli olduktan sonra MM'ye gittim. Bontemps ve Melot, halefleri ”.
2. Açık (bir şey adıyla). "Paspasın üzerine bir kase süt koyar."

Belirli zarflar ve bağlaçlar

• BEAU: (sıf. Çalışan adv.) Güzel, çok. Örnek "Saman çok kuru".
• BEAU FAIRE DE (Y AVOIR): (yerel Fiil) Bir sürü var. Örnek "Bu yıl patates yapmak güzel". "Bütün bu salatalar, onu soyabilmek istiyorum!" "
• İYİ: (adv.) Çok. Örnek "Kitlede daha fazla insan var".
• ŞANS: (loc.) "Neyse ki bu ...". Örnek "Neyin düştüğünü gördünüz mü?" şemsiyemi aldığım için şanslıyım! ". Ayrıca “Hala şans” diyoruz: “Bak, tam zamanlı yağmur yağıyor! Şemsiyemi aldım, yine şans! "
• HODIEU: (adv.) Bugün. Latince "  hodie  " den.
• THE-AGAINST: çok yakın, “Bunu oraya koy”.
• HİÇBİR ŞEY: (adv.) Hiç de değil. "Bütün gece hiçbir şey uyumadım."
• SI SO SO: (üstünlük belirten adv.) Öyleyse, evet. "Çok hızlı gidiyordu."
• TANT (adv.): O kadar ki, eğer (bir sıfatla) "Onu çok görmesini sağladı".
• TANT BIEN: (yerel. Adv.) Çok fazla. "İnsanlar var, yeni rahibimiz, ondan pek hoşlanmıyorlar."
• HIZLI: (adv.) Çabuk. "Eski lambayı hızla yenisiyle değiştirir."
• SEE: (adv.) Bir fiili güçlendirin. "Görmeme söyle". Latince "  verum  " dan.

Zamirlerin kullanımı

Klasik Fransızdakilerle aynıdırlar. Bununla birlikte, iki özellik vardır:

Göreli yerine yaygın olarak kullanılan "QUE" (göreceli pron.) Kullanımı. "Bana söylediğin sendin".

Üçüncü kişinin şahıs zamiri değişir:

• I: (pr. Pers.)

1. O veya Onlar. "Ayrıldım"
2. O veya onlar. "Beslemeliyim". Varyant: "y"

• IL: (pr. Pers.) O. Eril ve dişillerde ayrım gözetmeksizin kullanılabilir. "Kedi doğurdu".
• Haut-Doubs'da, aynı zamanda doğrudan nötr vokalik tamamlayıcı nesne zamiri -y- kullanıyoruz (örnek: "zamanım olduğunda, yapacağım").

Belirli fiillerin özel kullanımı

• GO: (intr bakın)

1. Ol (ardından bir ad). Go, bir devlet fiili rolünü oynar. Örnek "Dindar oldu".
2. Git bul, satın al, al ... git, edat ve bir isim takip ettiğinde. Örnek "Ekmeğe gidiyorum", "La Paulette böğürtlenlere gitti".
3. Bağırsak hareketine sahip olun (kesinlikle çalışan).
4. Damat git.

• VAR: (yardımcı v.)

Geçmişin bileşik zamanlarında olması için yardımcı yerine kullanılır. Örnek "Düştü", "Kaldı". "İhtiyaç duymak" ifadesinin ardından pasif bir biçim yerine mastar halindeki bir eylem fiili gelir. Örnek "Şöminenin yeniden yapılması gerekiyor", "Fayansların yıkanması gerekiyor"

• DO: (v. Tr.)

1. Ürün: "- Kaç hektarınız var? "-" Hala yirmi yapıyoruz "
2. Hayvanları büyütmek: "Çok sayıda domuz yaptık"
3. Hazırlanın: Yumurta satılırsa, "onlar sizi bir düzine yapar".

• İSTİYORUM: (v. Tr.) Gitmek (bir geleceğin eşdeğeri), eşiğinde olmak (ardından bir mastar gelir). "Yağmur yağmak istiyor", yağmur yağacak. "Nerede bitmek istediğini bilmiyorum". "O kadar güzel olmak istemiyor". "Koşucular yukarı çıkmak için dillerini dışarı çıkarmak istiyorlar".
• İYİ İSTİYORUM: (loc.)

1. Güç (ardından bir mastar gelir) "İnsanlar, dualarımın yardımı olmadan iyileşmek istediklerini istedikleri kadar söylesinler." Bu ateistleri düşüncelerine bırakıyorum ve bir müminin olanlarımı saklıyorum ”.
2. Git (yakın bir geleceği ifade etmek için) "Eğer devam ederse, düşmek istiyor". Eşanlamlı: "İstiyorum".

• İSTİYORUM (DEĞİL): İzin verilmeyecek. "Gitmek istemiyorsun" ("gitmeyeceksin").

Bölgesel Fransız ve Franche-Comté kültürü

Folklor ve Comtoise geleneklerinde Fransız lehçesi

• Barbizier  : Crèche Comtoise'ın bizon tini bağcısının efsanevi karakteri
• Le Biou  : Arbois'de kutlanan festival, Eylül ayının ilk Pazar günü kutlanır. Biou, bir elli metrelik bir tepenin üzerinde yatay bantlar halinde birleştirilmiş yüzlerce üzüm salkımından oluşan muazzam bir üzüm salkımıdır. Dört bağcı, biou'yu kutsandığı kiliseye taşır, ardından birkaç hafta kalacağı nefin tepesine kaldırılır. Bu çok eski gelenek, belki de 13,23 sayılarıyla canaan kümesinin bölümüne atıfta bulunuyor.
• Bousbot  : Battant mahallesi sakini, Protestan saldırısını püskürten mahalle sakinlerinin silahlarının başarısına atıfta bulunarak kurbağa itme anlamına gelen, hastalık kökenli bir isimdir.
• Krem peynir  : doğdu peynir Franche-Comté Haute-Saône bir üretim hatası nedeniyle. Meton esasına göre oluşturulmuş işlenmiş bir peynirdir.
• Fayes (veya arızalar veya fouailles Latince facula ): Bir Faye her yöne büyük kulüp bölünmüş büyütme ve uçları gider ahşap uzun bir parçasıdır; yarıklara kuru odun çıtaları yerleştirilir. Taşların hazırlanması, oyulduklarından bir yıl önce başlamaktadır. Hızlı ve kolay tutuşmalı ve yavaş yanmalıdır. Bağcılık diyarında kış gündönümünün bayramı olan günaydın bayramında, köylüler büyük bir ateşin etrafında toplanır, ardından her biri kendi temposunda daireler çizer, buna geceleyin çevirmek denir. fayes. Bayram Noel arifesinde Château-Chalon'da (Jura) ve Epiphany arifesinde Mouthier-Haute-Pierre'de (Doubs) kutlanır.
• La fruitière  : peynir mandırası , kooperatif. “Fruitières (veya Gruyère peyniri denilen dernekler) Jura dağları için oldukça özeldir, ancak adından da anlaşılacağı gibi üretimin kendisi açıkça İsviçre kökenlidir. "
• gaudes  :
  • mısır taneleri, dolayısıyla mısır unu.
  • Franche-Comté'de geleneksel yemek.

Izgara mısır unu lapasıdır ve bu nedenle İtalyan polentasından farklıdır. Gaudes, Bresse ve Burgundy'de bilinirken, Franche-Comté diyetinin temellerinden biriydi. Mısır yer alan ilk üçüncü Franche-Comte yetiştirilir XVIII inci  yüzyılın. Kelimenin etimolojisi şüphelidir: belki sarı bir bitkinin adı la gaude ile karşılaştırılır.

Pasteur, 1883'te Paris'teki bir Francs-Comtois toplantısında yaptığı konuşmada şunları söyledi: “Orada sevdiğimiz şeyi burada sunuyorsunuz. O kadar büyük bir hafızanın bu yöresel yemeğini bize veriyorsunuz ki, onu bir kurumun zirvesine çıkardınız. " " Biz gaudes yiyiciler, "bir türkü Franche-Comté diyor, ama Franche-Comté uygulanan" gaudes yiyiciler "genellikle aşağılayıcı ve bazen ekler:". Onlar sarı arkasında var "

Belli sayıda ifade veya sözler bu yemeği çok takdir edilen çağrıştırıyor: "büyük bir gaudla dolu", başka bir yerde "büyük bir çorba dolusu" denen şeye eşittir; "Piau (deri) gaude", yüzü sarı ve kırışmış bir kişiyi anlatır. "Paçavraların derisi gibidir, yedi defa geri gelir", "zamanımı boşa harcıyor" anlamına gelir. "Dış görünüşe geri getirmek", "bir işi düzeltmektir". "Cesaretleri patlatmak" "horlamaktır".

• Lacuzon  : Fransızlara karşı on yıllık savaşın Franche-Comté bölgesinin kahramanı Lacuzon, adı endişeli veya dalgın doğası nedeniyle endişeyi ifade ediyor. Kelime Eski Fransızca'da "cusanse" olarak tasdik edilmiştir.
• Mayıs  (nm) Mayıs kutup. "Ağaçların Montbéliard sembolik dallarının diyarında, evlenmek genç kızların evlerinin önüne yerleştirilen 1 st Mayıs ve çeşitli türlerden seçilmiş: en şerefli alıç, kayın; en ufak bir nefesi sallayan titrek kavakta yürürken ve kasılarak yürüyen gururlulara; çok uysal gençliğe, kiraz ağacı, kolay erişilen bir ağaç; zayıf ve irade sahibi olmayanlara; alay işareti olarak, bir direğin ucuna, kimsenin bakmaya tenezzül etmediği birine bağlanan bir demet ” . Bir söz, bu geleneği bir bakıma özetliyor: "Köknar, fahişe, çardak, güzel, çatallı tahta, üzerine tırmandık" .

• Meton (veya metton): yağsız lor ısıtılır, pişmiş ve Süzdüklerini ve biz birkaç gün mayalanmaya izin verilen bir kapta koymadan önce basın.

Metton altın sarısı bir renge döndüğünde kancoillotte yapmaya hazırdır. Daha sonra düzenli olarak karıştırılarak biraz su, tereyağı ve tuz ile kısık ateşte eritilir. Ateşten çıkarıldıktan sonra üzerine bir parça tereyağı eklenir ve bu da ona altın renkli ve buruşuk bir görünüm kazandırır.

Franche- Comté'nin şu şarkısına bakın: "Metton iyice çürümüş olsun / yatağınızın ayağındaki kuş tüyü altında / sıcak su şişesinin yanına / bir süre oraya kurun / eritin ve / cancoillotte'a sahip olun"

• La Racontotte  : Akşamları anlatılan komik küçük bir hikaye, aynı zamanda bir Franc-Comtoise kültür incelemesinin adıdır.
• La Vouivre  : Charles Beauquier'e göre, vuivre Vouivre, sf - Kötü kadın, çığlık atıyor.

Wyvern aynı zamanda popüler County efsanelerinin fantastik yılanıdır. Alnına karbonkül takıyor. Bu nedenle o harika bir varlık, göletlerin yakınında yaşayan ve insanların ruhlarını büyüleyen bir tür peri. "Akarsularda yıkanan ve suya girmeden önce alnına taktıkları büyük bir kargaburun bir göz gibi alnına koyan bu kurtçuklar . " Marcel Aymé , romanlarından birine La Vouivre adını verdi .

Etimoloji: Bu kelime bir "engerek" biçimidir. "Vipera", "vuivre" (vouivre). Eski Fransız, "yaşamak". Vipera ayrıca "vespa" nın "yaban arısı" verdiği gibi "wurm" (Orta Çağ'dan kalma fantastik bir yılan) oluşturdu. Birbirlerinin yerine geçen "g" ve "v".

• İpucu  : (nm) büyük şömine.

Jurada ahşap nozul, iki duvar ve iki bölme ile kapatılmış kare planlı, bir odayı tamamen kaplayan bir piramit gövdesi şeklindedir. Duvarlardan birine karşı yerde ateş yakıyoruz. Şöminenin üstündeki alanda, Val de Morteau'dan et ve sosis içiyoruz.

“Arka plan olarak, Tuye, çok büyük bir köy baca gül bir yüzey alanına sahip 4  m 2 bir cep çatı kapatma, iki eklemli plakalar ile tabanında, bir piramit, bir açıklık şeklinde üst incelen ve şekillendirme uzun bir sertleştirilmiş siyahımsı kenevir kordonu ile içeriden hareket ettirilen sırt. " Kelimesinin 1595 bir görüntü tarafından ve metinleri tarafından onaylanmış XVII inci  yüzyılın hangi 1678 yılında, Tuye han des Rousses açıklar Pisa Paris'ten bir İtalyan tüccarın yolculuk.

Eski Fransız "tuel" nin varyantı: "öldürüldü".

Bölgesel Fransız ve Edebiyat