Aziz Bartholomew Günü Katliamı

Aziz Bartholomew Günü Katliamı Saint-Barthélemy'deki Katliamı tarafından François Dubois , Lozan Güzel Sanatlar Kanton Müzesi .

Anahtar veri

Tarihli	24 Ağustos 1572
yer	Paris ve eyalet.
Sonuç	Kaynaklara göre, Fransa genelinde 10.000 ila 30.000 arasında ölüm.

Saint-Barthelemy katliamı olduğu katliamı arasında Protestanların içinde Paris ,24 Ağustos 1572Aziz Bartholomew Günü başkentte birkaç gün sürdü, daha sonra sonraki haftalarda ve hatta sonraki aylarda yirmiden fazla taşra kasabasına yayıldı.

Bu Din Savaşları olayı, sosyal olduğu kadar dini ve politik faktörlerin karmaşık bir iç içe geçmesinden kaynaklanmaktadır. Bu, Fransız soylularının Katolikler ve Protestanlar arasındaki sürtüşmelerinin, özellikle de Guise hanedanı ile Châtillon - Montmorency klanı arasındaki kan davasının sonucudur . İki yıl sonra gerçekleşti Saint-Germain barış olduğunda, Amiral de Coligny , Protestan partisi genel başkanı kraliyet konseyi geri döndü. Paris'in, Katolik ve kraliyetin yatıştırma politikasına düşman olan sert tepkisiyle şiddetlenen bu, aynı zamanda , Hollanda'daki İspanyol karşıtı ayaklanmayla artan, Fransa ve İspanya krallıkları arasındaki uluslararası gerilimi de yansıtıyor .

Kaynak eksikliği nedeniyle, tarihçiler uzun zamandır tacın kesin rolü konusunda bölünmüş durumdalar ve tarih yazım geleneği, Kral Charles IX ve annesi Catherine de Medici'yi katliamın ana sorumlusu yaptı. Bugün sadece Protestan partisinin askeri liderlerinin kraliyet düzeni tarafından hedef alındığını savunuyorlar. sabahından itibaren24 ağustos, Charles IX cinayetleri derhal durdurulması emretti ama katillerin öfke ile bunalmış, bunları önleyemez.

bağlam

Saint-Barthelemy katliamı, 24 Ağustos 1572, bir dizi olayın sonucudur:

• Saint-Germain-en-Laye barış bir son verir Din Üçüncü Savaşı ,8 Ağustos 1570 ;
• Navarre Kralı III . Henry (gelecekteki Fransa Kralı IV . Henry ) ile Fransa Kralı Marguerite arasındaki evlilik ,18 Ağustos 1572 ;
• Amiral de Coligny'ye suikast girişimi ,22 Ağustos 1572.

Bir barış ve uzlaşılmış bir evlilik

Saint-Germain-en-Laye barış Katolikler ve Protestanlar arasındaki korkunç iç savaşlar üç yıl bir son verir. Bu barış tehlikeli çünkü en uzlaşmaz Katolikler bunu kabul etmiyor. Protestanların Fransa sarayına dönüşü onları şoke eder, ancak kraliçe anne Catherine de Medici ve oğlu Kral Charles IX , savaşın yeniden başlamasına izin vermemekte kararlıdır. Krallığın mali zorluklarının farkında olarak, barışı savundular ve Protestanların lideri Gaspard de Coligny'nin kraliyet konseyine dönmesine izin verdiler.

İki dini parti arasında barışı sağlamak için Catherine de Medici , kızı Marguerite de Valois'i gelecekteki Henri IV olan Protestan prens Henri de Navarre ile evlenmeyi planlıyor . İlk olarak bu ay için planlanan prens düğünüMayıs 1572, geri itilir 18 Ağustos 1572Henri de Navarre'ın annesi Jeanne d'Albret'in ölümünün ardından . Ne iki tarafın uzlaşmazlığı ne de nişanlının din değiştirmesini isteyen Papa tarafından kabul edilmedi , bu nedenle akrabalıktan muafiyet göndermeyi reddetti. Bu kişi ve İspanya kralı II. Philippe , kraliçe anne Catherine de Medici'nin siyasi projesini şiddetle kınıyor.

Baskı altındaki bir şehir

Evlilik kutlanır 18 Ağustos 1572Protestanlar da dahil olmak üzere krallığın tüm büyüklerinin bir uyum ve uzlaşma ruhuyla davet edildiği görkemli şenlikler vesilesiyle.

Düğün , prenslerine eşlik etmeye gelen çok sayıda Protestan beyefendinin varlığını Paris'te bir araya getirdi . Ancak Paris'in şiddetle Huguenot karşıtı bir şehir olduğu ortaya çıkıyor ve aşırı derecede Katolik olan Parisliler onların varlığını kabul etmiyor. Vaizlerin, Kapuçinlerin ve Dominiklilerin her şeyden önce çekiçlemeleri nedeniyle, Fransa'dan bir kızın Protestan, hatta bir kan prensi ile evlenmesi onları dehşete düşürür. Paris halkı çok memnun değil: hasatlar kötüydü; fiyatların artması ve kraliyet düğünü vesilesiyle sergilenen lüks, öfkelerini vurguluyor.

Mahkemenin kendisi aşırı bir gerilim halindedir. Catherine de Medici , bu istisnai evliliği kutlamak için Papa Gregory XIII'in anlaşmasını alamadı . Sonuç olarak, Fransız başrahipleri benimseme tutumunda tereddüt ediyor. Rouen başpiskoposu Charles I er de Bourbon'u eşleri birleştirmeye ikna etmek Kraliçe Annenin tüm becerisini gerektirir . Ayrıca, büyük aileler arasındaki rekabetler yeniden ortaya çıkıyor. Guise yol vermek için hazır değil Montmorency . Montmorency Dükü ve Paris Valisi François, kentsel huzursuzluğu kontrol etmekte başarısız oluyor. Paris tehlikesine yenik düşerek düğünden birkaç gün sonra şehri terk etmeyi tercih eder.

Coligny'nin suikast girişimi

22 Ağustos 1572Gaspard de Coligny , Louvre'dan ayrılırken, rue Béthizy'deki oteline doğru giderken Maurevert adında birine atfedilen bir arquebus saldırısı gerçekleştirildi .

Amiral sağ elinin işaret parmağı koparak ve sol koluna saplanmış bir kurşunla sürülmüş olarak kurtulur. Şüpheler çok hızlı bir şekilde Guise'nin akrabalarına yöneliyor ve biri (muhtemelen yanlış) kraliçe anne Catherine de Medici'nin suç ortaklığına işaret ediyor. Neden bu saldırı? Belki de barış sürecini sabote etmek için. Ama en coşkulu olanlar bunu ilahi bir ceza olarak görürler. Bugün, bu saldırının kışkırtıcısını bilmek mümkün değilse, tarihçilik üç ismi korumuştur:

1) Guise'ler en muhtemel şüphelilerdir: Katolik partisinin liderleri, amaç, dokuz yıl önce Coligny'nin emriyle suikaste uğrayan Duke François de Guise'nin ölümünün intikamını almaktır. Amiral de Coligny'ye ateş, akrabalarından birine ait bir evden ateşlendi. Guise, Lorraine Kardinal de Charles , Aumale Dükü ve Guise Dowager Düşesi Antoinette de Bourbon ailesinin en kararlı üyeleridir.
Yine de, bazı tarihçiler Guises'in kralın gözüne girmek için onu onlara karşı kızdırmak gibi bir ihtiyatsızlık yapma konusunda çok endişeli olduklarına inanıyor.

2) Toledo'lu Ferdinand Alvare, Alba Dükü, İspanya Kralı II . Philip adına Hollanda Valisi  : Coligny, evle yaptığı ittifakın ardından Hollanda'yı İspanyol boyunduruğundan kurtarmak için askeri müdahalede bulunmayı planlıyor. Nassau'nun . Haziran ayında, Alba Dükü tarafından kuşatılan Mons Protestanlarının yardımına gizlice birkaç asker gönderdi . Henri de Navarre ve Marguerite de Valois'in evliliğinin ardından Coligny, Fransız Katolikleri ve Protestanlar arasındaki birliği güçlendirmek için İspanya'ya karşı savaş başlatmak için uzlaşmadan yararlanmayı umuyor. İspanyolların gözünde amiral bu nedenle bir tehdit oluşturuyor. Bununla birlikte, İspanya'nın Fransa büyükelçisi Don Diego de Zuniga , Alba Dükü veya II . Philip'in yazışmaları , İspanyol tacının Huguenot şefine karşı saldırıya karıştığını kanıtlamaya izin vermiyor. Aksine, Don Diégue, gönderilerinde Charles IX ile birlikte amiralin varlığının Hollanda'daki açık savaşta bir fren olduğuna karar veriyor: Büyükelçiye göre, Fransız tacı "maskeyi atmayacak" ve devam edecekti. Coligny'yi resmi olarak kraliyet birliklerinin başına geçirerek ayrım gözetmeksizin etkisini güçlendirmemek için İspanya'ya karşı "örtülü" bir savaş uygulamak.

3) Catherine de Medici  : Geleneğe göre, Coligny genç kral üzerinde çok fazla etki sahibi olurdu. Charles IX , ona tanıdık bir şekilde "babam" diyerek onu favorisi yapardı. Kaçınılmaz olarak, kraliçe anne, amiralin siyasi tavsiyesine uygun olarak, oğlunun krallığı Hollanda'da İspanyol gücüne karşı bir savaşa sürüklediğini görmenin güçlü bir korkusunun yanı sıra "kıskançlık" duyacaktı.
Bununla birlikte, çağdaş tarihçilerin çoğu, iç barış ve devletin huzuru için gösterdiği çabalar göz önüne alındığında, Catherine de Medici'nin suçluluğuna inanmakta zorlanıyor. Ayrıca Coligny'nin Charles IX üzerinde belirleyici bir etkisi olduğu kanıtlanmamıştır .

Son olarak, Guise ve İspanyol yanlısı çevreye yakın, nispeten önemsiz bir karakter tarafından desteklenen - hatta şahsen işlenen - izole bir eylemin hipotezi kalır. Maurevert Lordu Charles de Louviers'in adı , o zamanlar en sık amirali hedef alan arquebusade'nin yazarını belirlemek için öne sürülmüştür.

süreç

Bir kriz durumu

Coligny'ye yönelik suikast girişimi, katliama yol açacak krizin tetikleyici olayını, “ilk eylemini” oluşturmaktadır. Protestanlar, en saygın liderlerini hedef alan bu saldırıya karşı çıkıyor ve intikam talep ediyor. Başkent, Guise ve Huguenots destekçileri arasında bir iç savaşın eşiğinde . Coligny ve Protestanlara güven vermek için kral, mahkemesiyle yaralıların başucuna gelir ve ona adalet sözü verir. Kralın Protestanlardan geri çekilmesiyle karşı karşıya kalan Guiseler, başkenti terk ediyormuş gibi yaparak kral ve kraliçe anneyi büyük bir kargaşa içinde bırakırlar. Charles IX ve Catherine de Medici , Protestanlarla yalnız kalmaktan korkuyorlar. Yana Meaux sürpriz içinde 1567 , kraliçe anne hep Protestanlar karşı büyük endişe etti. Kraliçe-annenin yemeği sırasında, Protestanlar yüksek sesle adalet talep etmeye gelirler.

• Catherine de Medici'nin ( XVI inci  yüzyıla).
• Charles IX , Fransa Kralı (1570 dolaylarında).

Aynı akşam 23 Ağustos 1572, kral izlenecek yol hakkında karar vermek için danışmanlarıyla ("dar konsey") bir toplantı yapacaktı. Anjou Dükü , Contalar Bekçisi René de Birague , Mareşal de Tavannes , Baron de Retz ve Nevers Dükü kraliçe annesi ile bir araya geldi .

• Henri , Anjou Dükü, kralın küçük kardeşi (1570 dolaylarında).
• René de Birague , Fransa şansölyesi ( XVI inci  yüzyıla).
• Gaspard de Saulx , Tavannes Efendisi ( XVI inci  yüzyıla).
• Albert de Gondi Baron de Retz ( XVI inci  yüzyıla).
• Louis Gonzaga , Nevers Dükü ( XVI inci  yüzyıl).

"Olağanüstü adalet" ile ilerlemeye ve Protestan liderleri ortadan kaldırmaya karar veren büyük olasılıkla bu konseydi (bu kararın bu toplantıda alındığına dair kesin olarak söylenebilecek bir belge olmamasına rağmen). . Navarre kralı ve Condé prensi gibi genç prensleri kandan kurtarmaya karar verirken Protestan savaş kaptanlarına zarar vermek için devletten ihraç etmek söz konusu olacaktı .

İlk Saint-Barthelemy

Bu karardan kısa bir süre sonra Paris belediye yetkilileri çağrıldı. Herhangi bir ayaklanmayı önlemek için şehrin kapılarını kapatmaları ve vatandaşları silahlandırmaları emredildi . Askeri operasyonların komutası Guise Dükü'ne ve amcası Aumale Dükü'ne verildi . Kraliyet çevresinde uzlaşmazlıkları ile tanınan prenslerin desteğine sahipler; Nevers Dükü , Montpensier Dükü ve Angoulême piç .

Kaynakların uyumsuzluğundan dolayı, tarihçilerin operasyonların kronolojisini belirlemesi bugün mümkün değildir. Cinayetin tam olarak ne zaman başladığı belirsizliğini koruyor.

Guise Dükü "komando" önderlik etti rue de Béthizy , onun yatağından alınmış tamamlanan ve Amiral de Coligny ait Köşkü, defenestated .

• Henri, Guise Dükü
• Gaspard II de Coligny

Louvre'da yaşayan Protestan soylular saraydan tahliye edildi ve daha sonra komşu sokaklarda katledildi (aralarında özellikle Pardaillan , Saint-Martin, Bources, Armand de Clermont de Piles, Beaudiné, Puy Viaud, Berny, Quellenec, baron du Pons vardı. ). Sarayın önünde toplanan Vücutları sokaklarda sürüklenen ve daha sonra atıldı, geri alınan Seine .

Guise'nin birlikleri daha sonra Faubourg Saint-Germain'de (o zamanlar hala şehrin dışında olan) bulunan Protestan liderlere saldırdı . Şehir kapılarının kapanmasının getirdiği aksilik ve anahtarlarının ortadan kaybolması, Protestanların bir müdahale düzenlemesine ve kaçmasına izin verdi ( Jacques Nompar Caumont veya Montgomery'den Gabriel I st ).

Bu suikastlar, katliamın “ikinci perdesini” oluşturuyor.

İkinci Saint-Barthelemy

"Üçüncü perde" gece başlar: Protestan liderlerin suikastleri, yaş, cinsiyet veya sosyal rütbe ne olursa olsun tüm Protestanların genel bir katliamına dönüşür. Askeri harekatın gürültüsü ve ajitasyonundan haberdar olan en coşkulu Parisliler, kendilerini korku ve şiddete kaptırdılar. Gece düzensizliğini yanlış bir şekilde Protestanlara atfederler ve şehirlerini savunmak için hareket ettiklerini düşünerek onları takip etmeye başlarlar. O bu nedenle olacağını tocsin ait çan de kulağa olurdu Saint-Germain-l'Auxerrois kilisenin yakınında, Louvre hızla şehrin diğer çan kuleleri tarafından yakalandı tocsin.

Öldürme, kralın durdurma girişimlerine rağmen birkaç gün sürer. Burjuva milislerin çaprazladığı bir şehirde kilitli olan Protestanların dışarı çıkma şansları çok az. Evleri yağmalanır ve çıplak cesetleri Seine Nehri'ne atılır. Bazıları akrabalarına sığınmayı başardı, ancak şüpheli tutulan Katoliklerin evlerinde de arama yapıldı. Katliam düşmanlığını gösterenler öldürülme riskini göze alıyor. Katliam, başta İtalyanlar olmak üzere yabancıları da etkiliyor .

Bir beklenmedik çiçekli alıç içinde Innocents mezarlığında sabahı24 ağustosilahi bir işaret olarak algılanması, insanların "arınma"nın faziletlerine olan inancını pekiştirir. Coligny'nin kalabalığın bulduğu cesedi, iğdiş edilmiş, Seine'ye daldırılmış, Montfaucon darağacına asılmadan üç gün önce burada çürür .

sabahından itibaren 24 Ağustos 1572, kral katliamı durdurmak için boşuna emreder. Düzeni sağlamak için çeşitli önlemler alıyor ve tehdit altındaki insanların hayatlarını korumak için boşuna çabalıyor. Kral özellikle Guise Dükü ve Nevers Dükü'nü özel bir statü veya rütbeye sahip Protestanları korumak için gönderir. İngiltere Büyükelçisi Francis Walsingham'ın Protestanların sığındığı ve Parisli yücelerin kuşatma sürecinde olduğu oteli de böyledir . Diğer insanlar, Kralın Protestan büyük teyzesi Renée de France'ın evinin bir kısmına sığındığı Hôtel de Guise ve Hôtel de Nemours'a sığındı. Crussols, Antoine ve Louise gibi kraliyet ailesinin tanıdıkları korunur ve kan prensleri ve prensesler Louvre duvarlarının arkasında güvenli bir sığınak bulur.

26 ağustosKral , Protestan savaş ağalarının infazının sorumluluğunu üstlendiği bir adalet yatağına sahiptir . Daha sonra istediğini beyan eder:

"Söz konusu amiral [Coligny], şefi ve yazarı ve söz konusu yandaşları ve suç ortakları tarafından söz konusu lord kralın şahsında ve Devletine, kraliçesi annesi MM'ye karşı yapılan talihsiz ve iğrenç bir komplonun yürütülmesini önleyin . kardeşleri, Navarre Kralı, prensler ve lordlar yanlarında. "

Saint-Barthelemy sezonu

Tanıkların uyardığı , tüccarların mektupları , Loire Vadisi'ndeki Montsoreau Kontu Jean de Chambes gibi kışkırtıcılar tarafından teşvik edilen taşra kasabaları kendi katliamlarını başlattılar. 25 ağustos, katliam Orleans'a (burada bin kurban talep edecekti) ve Meaux'ya ulaştı  ; 26, La Charité-sur-Loire  ; 28 ve 29, Saumur'da sonra Angers  ; 31 Ağustos, müzisyen Claude Goudimel'in kurbanlar arasında olduğu Lyon'da ; 11 Eylül, Bourges'da  ; 3 Ekim, Bordeaux'da  ; 4 Ekimiçerisinde Troyes , Rouen , Toulouse  ; 5 EkimBölgesi Albi , GAILLAC  ; Bourges , Romalılar , Valence ve Orange da etkilendi. Diğer şehirlerdeki şiddeti yeniden inşa etmek için kaynak eksikliği var.

Yetkililerin tepkisi değişkendir: bazen, sinyali kralın savcısının verdiği Meaux'da olduğu gibi veya Bordeaux'da (vali Montferrand yer alır), Toulouse'da ( vali Joyeuse'nin vikontu , çok hassastır ) katliamları teşvik ederler. uygun) . Oldukça sık, yetkililer Huguenotları hapse atarak korumaya çalışırlar (Le Mans'ta, Tours'da). Bu her zaman işe yaramaz, hapishaneler zorlanır ve orada Protestanlar katledilir (Lyon, Rouen, Albi'de olduğu gibi). Birkaç askeri vali , Dauphiné'deki Gordes gibi katliamları önlemeye çalışıyor . Charles IX , bu infazları yasaklamadan önce, Protestanları öldürmeleri için sözlü emirle haberciler göndermişti.28 Ağustos.

Toplamda, ölüm sayısının Paris'te 3.000 ve Fransa genelinde 5.000 ila 10.000, hatta 30.000 olduğu tahmin edilmektedir.30.000 rakamı Jacques-Auguste de Thou tarafından ileri sürülmüştür .

Avrupa'da Tepkiler

Avrupa'daki tepkiler, gerçeklerin Charles IX tarafından verilen versiyonunun meyvesidir . Beri24 ağustos, kral illere ve yurtdışına iki aile Guise ve Châtillon arasında bir kan davası olarak "büyük ve acıklı ayaklanmayı" sunan bildiriler gönderir . 25, yeni haberciler yeni bir açıklama ile ayrılırlar: ona karşı bir Protestan komplosu. Bu tezin devamı26Paris Parlamentosu'nun önünde, bir lit de adalet sırasında , kral şunu ilan etti:

“Böylece olan, söz konusu amiral ve söz konusu yandaşları ve suç ortakları tarafından yapılan talihsiz bir komployu önlemek ve engellemek için açık emriydi. "

Bu açıklama onaylandı 27Avrupa'da yayılan olayların resmi versiyonu olur . Papa Gregory XIII sevinir ve Tanrı'ya şükran için bir Te Deum söyledir . Etkinliği kutlamak için Egemen Pontiff'in büstünü taşıyan bir madalya vuruldu. Papa ayrıca ressam Giorgio Vasari'yi bir dizi fresk yapması için görevlendirdi .

İspanya Kralı II . Philippe memnuniyetini ifade ediyor ve "Bugün hayatımın en güzel günü" diye ilan ettiği söyleniyor. Kuzeni, Maximilian II - Roma İmparatoru ve Avusturya Arşidük Charles babası  IX  - reaksiyonu farklıdır: Seçmen gönderdiği mektupta Augustus I st Saksonya söyledi: "kılıçla ya zorla Seti dini kavgalar ikisi de mümkün ne de ahlaki olarak haklı ”.

Elizabeth I re İngiltere yas ve vinç diplomatik nedenlerle, Huguenot komplo tez ve için, kabul görünmeden önce Fransız büyükelçisinin yürümeyi kolaylaştırır "önleyici katliamı." Bu katliamın anısına, Cenevreliler , dinsel çatışmaların tekrarlandığı bu zamanlarda yaygın bir uygulama olan, yalın ve hızlıdır.

Dini ve siyasi sonuçlar

Charles IX ve Catherine de Medici, Protestanlara vicdan özgürlüğünü bırakmak ve kurban oldukları yağmanın hakkını vermek niyetindeler, ancak uzlaşmaz Katoliklerin baskısı altında ve inanç birliğini hızla yeniden kurma umuduyla. , ibadetlerini yasaklarlar. Saint-Germain fermanı hükümsüz hale gelir. Katliamı takip eden aylarda Protestanlara karşı çeşitli ayrımcı tedbirler alındı; kamu istihdamına erişim artık onlar için yasaklanmıştır.

Buna ek olarak, kral dönüşümleri şiddetle teşvik eder. Kral ve annesi akrabalarınınkini elde etmeye çalışır ve onların desteğiyle Kardinal de Bourbon yeğenlerinin, yeğenlerinin, prens ve prenseslerininkileri alır. Kral Henry III Navarre , kardeşi-in-law kral, böylece Protestanlığı feragat ederek26 Eylül. Prens ve Condé Prensesi Katolik ayin üzerinde uygun yeniden evlendi4 Aralıkiçinde Saint-Germain-des-Prés'te . ayı boyuncaKasım, valilere ayrıca Protestan beyleri bir araya getirmeleri ve onları dönüştürmeye ikna etmeleri emredildi. Böylece Guise Dükü , Champagne hükümetinde Protestanlığı ortadan kaldırmayı başarır . Ancak çoğu zaman, krallıkta gerçekleşen zorunlu dönüşümlerdir. In Rouen , 3000 Protestanlar abjure. Baskı ve tehditler altında kalan Protestan topluluklar, azınlıkta oldukları yerlerde güçlerini yitirmekte ve dağılmaktadır. Öte yandan, Güney Fransa'nın çok daha büyük toplulukları direnmeyi başarıyor.

1572 yılı sonuna kadar tahakkümler şiddetli bir göçe yol açmıştır. Birçok mülteci , "sığınma şehri" lakabını alan Cenevre'ye gitti : olaylardan sonraki gün, şehir günde on ila yirmi mülteciyi ağırlıyordu.

Katliamın sonunda, Charles IX da ele geçirdiğini Kalvinistler kurtarmaya gitmişti Protestan liderleri feda etmeye karar Mons öncülüğünde, İspanyolca Hollanda'da, Louis de Nassau . Şehir teslim olduktan sonra,19 Eylül, Fransızlar (600 ila 800 erkek ) Hollanda valisi Alba Dükü'nden Fransa'ya dönme imtiyazı alırlar, ancak sınırı geçtikten sonra elenirler. Huguenot partisi, Acier , La Noue ve Senarpont Lordu Jean de Monchy gibi kral tarafından korunan birkaç kişi dışında artık askeri liderlerinden yoksun . Kral şimdi tüm krallık üzerindeki otoritesini yeniden kurmayı umuyor. Protestanların başkenti olarak kabul edilen La Rochelle şehri ile müzakerelere başladı . Bu görüşmelerin başarısızlığı Dördüncü Din Savaşı'na yol açar .

Siyasi düzeyde, Saint-Barthelemy olayları, kraliyet iktidarının radikal bir şekilde sorgulanmasına yol açtı. Monarchomaques kralın gücü (düzenli tutma tarafından özellikle sınırlı olmalıdır düşünüyorum Devletler Genel ). Yansıma, katliamın sonunda Protestanlar arasında ortaya çıktı ve 1573 yılı boyunca monarşinin otoriter gücüne düşman olan ılımlı Katolikler arasında yayıldı . Bu kurulmasına yol açan Birlik İlleri ve hoşnutsuz komplo (1574).

Tarihsel yorumlama

Tarihsel gelenek

Trajedinin aşırılığı, çağdaşların neler olduğunu anlamakta yaşadıkları zorluğu açıklıyor. Saint-Barthelemy katliamı çok erken bir tarihte bir tarihyazımı meselesi haline geldi. Kraliyet politikasının çelişkileriyle karşı karşıya kalan her biri, kendi kişisel yorumuyla oraya gitti. Çağdaşlar tarafından verilen ilk hipotez, katliamın önceden tasarlanmış olduğudur. Catherine de Medici, onlardan daha iyi kurtulmak için Protestanları Paris'e çekerdi.

Daha sonra tarihçiler, kral ve annesi arasında var olabilecek düşmanlıkta kraliyet politikasının çelişkisinin açıklamasını aradılar. Amiralin oğlu üzerinde yaratacağı etkiyi kıskanan Catherine de Medici, oğlunun öldürülmesini emrederek, önceden tasarlamadığı bir fenomeni tetikleyecekti. Keşfedilme ve Protestanların intikamının acısını çekme fikrinden panikle, danışmanlarının yardımıyla, tereddütlü ve tereddütlü bir kralın elini ana askeri liderlerin infazına karar vermeye zorlayacaktı. Bu, en uzun süren hipotezdir.

Tarihçilerin katliamın sonuçlarını açıklamakta yaşadıkları güçlük, çağdaş kaynakların taraflılığından kaynaklanmaktadır. Protestanlar arasında yazarlar ölü figürlerini abartmaya ve olayı sadece dini bir gerçeğin sonucu olarak sunmaya meyillidirler. Katolik tarafta, kahramanlar suçu diğerine atarak kendilerini temize çıkarmaya çalışırlar. Bu, böyledir Mareşal de Saulx-Tavannes , hatta Marguerite de Valois hiçbir şey bilmiyordum demek. Jacques-Auguste de Thou gibi diğerleri , kendilerini tartışmalı yazılardan kurtarmayı başaramadan birkaç on yıl sonra gerçekleri yeniden oluşturmaya çalıştılar.

Katliamın sorumluluğunu üstlenen Charles IX , gelecek nesillere karşı öncelikli olarak sorumlu hale geldi. Tarihçi için Mariéjol ait işbirlikçisi Fransa Tarihi ve Ernest Lavisse (1911), Catherine de Medici ise "büyük suçlu" daha da suçlu oğlu daha.

Popüler gelenek, nihayetinde, katliamın yalnızca dini yönünü korudu. Fransız Devrimi sırasında, Marie-Joseph Chénier , büyük popüler başarı elde eden bir oyun olan Charles IX ou la Saint Barthélemy'yi (1789) sahneledi . Zaman Hıristiyanlıktan arındırmadır ve Saint-Barthélemy katliamı Katolik fanatizmini kötülemek için kullanılıyor. In XIX inci  yüzyılda geleneksel tarihçiliği gibi yazarların çok satan süregelir Alexandre Dumas ( Kraliçe Margot 1845 yılında yazdığı).

Yeni tarihyazımı yönelimi

Sonunda XX inci  yüzyılın birçok tarihçi katliamdan alternatif açıklamalar önermiştir. Protestan liderlerin idamını halk katliamının kendisinden ayırıyorlar, ancak hala kraliyet ailesinin sorumluluklarını tartışıyorlar. Önemli olan, katliamın organizasyonundaki etkisinin veya eylemsizliğinin derecesini bilmektir.

• Jean-Louis Bourgeon'a göre, saldırı ve katliamdan asıl sorumlu olanlar Parisliler, Guise'ler ve İspanya Kralı II . Philippe'in ajanlarıdır . Charles IX ve Catherine de Medici buna kesinlikle yabancı olacaklardı. Tarihçi, evlilik sırasında şehrin adeta isyancı durumunun altını çiziyor. İçindeAralık 1571, birkaç Protestan evi zaten yağmalanmıştı. Paris'te çok popüler olan Guises, bu durumdan yararlanarak kral ve kraliçe anne üzerinde baskı kurdu. Charles IX , bu nedenle, Guises'in, burjuva milislerin ve halkın eylemi olacak olan gelecekteki isyandan önce gelmek zorunda kalacaktı.
• Denis Crouzet , katliamı zamanın ideolojik bağlamına yerleştirir: neoplatonizm . Charles IX ve Catherine de Medici, Coligny'yi öldürme planına sahip olamazlardı, çünkü bu, kraliyet kişisi etrafında uyum ve uyumu koruma arzularına aykırı olurdu. Suikast bir kez kopuşu tükettiğinde ve iç savaş dengeyi yeniden tehdit ettiğinde, kral ve kraliçe annenin konumu değişir. Savaşın yeniden başladığını ve bir Protestan ayaklanmasının patlak vereceğini görmekten korktukları için, onları daha yeni baştan kıstırmayı seçerlerdi. Kralın kişiliği etrafında birliği sürdürme eğiliminde olan Catherine de Medici'nin sevdiği neo-Platonik ilke, onları ana Protestan liderleri feda etmeye ve kendilerine rağmen katliama razı olmaya itti.
• Thierry Wanegffelen'e göre , kraliyet ailesinin bu meseledeki ana yetkililerinden biri, kralın kardeşi Anjou Dükü'dür . Amiral de Coligny'ye yönelik, Guise ve İspanya'ya atfedilen başarısız girişimin ardından, Catherine de Medici'nin İtalyan danışmanları, hiç şüphesiz, Kraliyet Konseyi'nde bu fırsattan yararlanmayı ve Huguenot tehlikesini ortadan kaldırmak için yaklaşık elli Protestan lideri öldürmeyi tavsiye ettiler. Ancak Kraliçe Anne ve Kral buna şiddetle karşı çıktı. Bununla birlikte, Konsey'in bu toplantısında hazır bulunan krallığın korgenerali Henri d'Anjou, bu devlet suçunun yerine getirilmesinde kendisini hükümete empoze etmek için iyi bir fırsat görebiliyordu. Otoriteye ve güce ihtiyaç duyan başka bir hırslı genç adam olan Dük Henri de Guise (amcası, kâhin Kardinal of Lorraine'li Kardinal Charles daha sonra Roma'da tutuldu ) ve Parisli yetkililerle temas kurdu. Parisli Saint-Barthelemy, bu çıkarların birleşmesinden doğdu ve Anjou Dükü'nün adamları krallığın korgenerali adına, dolayısıyla zamanın zihniyetlerine göre, Kral. Katliamın patlak vermesinden bir gün sonra, Catherine de Medici'nin neden bu suçları Charles IX'un kraliyet beyanı ile mahkum ettiğini ve Guise'i kraliyet adaletiyle tehdit ettiğini anlıyoruz. Ama Charles IX ve annesi Anjou katılımı Dükü öğrenilen, kendilerini o kadar ki, ikinci bir kraliyet beyannamesi, katliamlar sona ermesi çağrısında, ödünç buna girişimi onun iş ile bağlantılı bulunmuştur Charles IX a önlemek için Protestan arsa. İlk başta, Henri d'Anjou'nun devlet suçu bir başarıydı, ancak Catherine de Médicis onu Fransa'daki iktidardan uzaklaştırmayı başaracaktı: onu kraliyet ordusuyla birlikte La Rochelle'in önünde çıkmaza girmesi için gönderdi ve onu Kral olarak seçti. Polonya.

meydan okunan gerçekler

akşam 23 Ağustos 1572, annesinin tekrarlanan tavsiyesinden bıkmış olan hükümdar, öfkeyle haykırırdı: "Öyle olsun!" Öldürülsünler! Ama hepsini öldür! Bunun için beni suçlayacak kimse kalmasın! ".

Bununla birlikte, kraliyet emrinin ilk oluşumu, Roy Henry'nin Konuşması'nda üçüncü olarak, Majestelerine yakın olan, Saint Barthelemy'nin nedenleri ve motifleri hakkında onurlu ve kaliteli bir şahsiyette bulunur . " 1628'de Gondi'nin maiyetinde yazılan bu gerekçe, katliamı kışkırtma suçlamasından onların atalarını temize çıkarmayı amaçlıyor  " . Albert de Gondi orada , tiradının 1573'te Dük Henri d'Anjou tarafından bildirildiği ve ardından Varşova'da Polonya'nın seçilmiş kralı olarak hüküm sürdüğü iddia edilen Charles IX'un kanlı tasarımlarının aksine tasvir edilmiştir .

Apokrif cümle Charles IX böylece katılır “gerçeklerin yeniden” tarihçiler Marie-Madeleine Fragonard ve uygun Gondi ailesinin özür dileyen ihtiyaçları için Arlette Jouanna .

Devlet suçu mu?

Filozof Thierry Ménissier'e göre , Fransız mahkemesindeki etkili Makyavelizm , Protestan liderleri ortadan kaldırma kararını açıklayabildi. Katliamın planlı olmadığını vurgularken, bunun "bir devlet politikasına bağlı bu büyüklükteki ilk katliamı oluşturduğunu" ve "açık ara totaliter soykırımların" habercisi olduğunu düşünüyor.

kronoloji

1571 11 Ekim : İnebahtı Savaşı Aralık : Kral tarafından emredilen Gastine haçının yok edilmesini önlemek için Paris isyanı. Bu haç, iki Protestan tüccar olan Gastine kardeşlerin ölümünü anmak için dikildi: son savaş sırasında suikasta uğradılar ve evleri yakıldı. 1572 Ocak : İn gelişi Blois ait legate Alessandrino tarafından tahsil Papa'nın Hıristiyan lige Fransa'yı getirmek ve Portekiz'in bir prens önermeye Fransa'nın Marguerite . geliş Blois ait Sir Thomas Smith, İngiltere'nin Olağanüstü Büyükelçisi Protestan Ligi içine Fransa'yı getirmek. 21 Şubat : Charles IX'un Papa'nın Hıristiyan birliğine katılmayı resmi olarak reddetmesi . 3 Mart : Jeanne d'Albret ve Louis de Nassau'nun Blois'e varış . 11 Nisan : Marguerite de Valois ve Henri de Navarre arasındaki evlilik sözleşmesinin imzalanması . Çeyiz 300.000 altın krondur. 19 Nisan : Fransa ve İngiltere arasında ittifak anlaşmasının imzalanması. İki ülke İspanya'ya karşı birbirlerine yardım etmeli. 1 st Mayıs : Papa Pius V'in Ölümü . 24 ve 29 Mayıs : Mons ve Valenciennes'in Louis de Nassau tarafından ele geçirilmesi . Charles IX ve Catherine de Medici, Paris'e gitmek için Loire kıyılarından ayrıldı. 5 Haziran : kralın ve tüm sarayın Paris'e gelişi. 9 Haziran : Jeanne d'Albret'in ölümü.

İspanya'ya karşı savaş hazırlıkları. 25 Haziran : Madrid kalesine ( Bois de Boulogne ) İspanya'dan ayrılmaya karar vermesi, kralın kararsızlığı ve Paris bölgesinde avlanmak için ayrılması için büyük tavsiye . 8 Temmuz : Henri de Navarre'ın Paris'e girişi . 17 Temmuz : Jean d'Hangest'in yenilgisi , Coligny tarafından Mons'ta kilitli olan Nassau'yu kurtarmak için 4.000 adamın başında gönderildi . 4 Ağustos : şehirde kalan Protestanların askeri projelerinden endişe duyan Catherine de Médicis ve Henri d'Anjou'nun Paris'e dönüşü. 9 Ağustos : Catherine de Medicis'in Coligny ve onun savaş çığırtkanı partisine direndiği büyük konsey 10 Ağustos : Catherine de Médicis'in kızı Claude'nin hastalandığı Montceaux'ya gitmesi ve Protestanların Blandy'ye ( Melun ) gitmesi , Condé Prensi'nin Marie de Clèves ile düğünü için . 17 Ağustos : Henri de Navarre ve Marguerite de France'ın nişanı. 18 Ağustos : Notre-Dame de Paris'te düğün ve Palais de la Cité'de resepsiyon . 19 Ağustos : Anjou Dükü'nde balo ve akşam Louvre'da . 20 Ağustos : Hôtel de Bourbon'da verilen pandomim turnuvası. 21 Ağustos : Place du Louvre'daki turnuva. 22 ağustos : Coligny'ye başarısız saldırı (öğleden biraz önce) ve kralın amiralin başucunu ziyareti (yaklaşık 2  pm ). 23 ağustos : gece, Protestan liderlerin katliamının başlangıcı. Pazar 24 ağustos : genel katliamın başlangıcı. 26 ağustos : Charles IX'in Paris Parlamentosu önünde beyanı .

Etkinlikler sırasında Paris'te bulunan şahsiyetler

Kraliyet Ailesi → Katolikler Catherine de Medici Charles IX Anjou Henri Dükü François duc d'Alençon Avusturyalı Elizabeth Fransa Margueritesi Fransa konumundan Claude Fransa konumundan Diana → Protestan Fransa konumundan Renee → Protestan kan prensleri Navarre'lı Henri Henri prens de Condé François, Marquis de Conti Bourbonlu Charles Cleves'li Marie Bourbonlu Catherine

Protestanlar → öldürüldü Gaspard de Coligny † Teligny'li Charles † Charles de Quellenec † Pierre de La Ramée † Pierre de La Place † → öldürülmedi Gabriel ben st Montgomery Antoine de Crussol Jacques de Crussol Louise, Uzès Düşesi Pierre Merlin Ambroise Paré Catherine de Parthenay Philippe Duplessis-Mornay Jacques Nompar de Caumont Maximilien de Bethune francis walsingham Philip Sidney

Katolikler → olayların aktörleri Louis, Montpensier Dükü Louis, Nevers Dükü Henri, Guise Dükü Claude, Aumale Dükü Rene de Birague Albert de Gondi Charles Danowitz kakaolu annibal Louis de Béranger du Guast Fransız Muhafızları Alayı → diğerleri François de Montmorency Henri de Damville Jacques, Nemours Dükü Charles, Bourbon Kardinali Jacques Amyot Anne d'Este Cleves'li Henriette Cleves'li Catherine

Sanatsal temsiller

“Konu […], devrimci anti-klerikalizmin, politik sinizm sanatında geçmişte usta olan ve yalnızca onun dayandığı toplumsal temeli kısıtlamayı başarmış, tutarsız bir hükümdar olan X. Charles'ın oligarşik despotizmi altında yeniden güç kazandığı bu zamanlarda modadır. monarşiye dayanıyordu. […]. Birkaç dramatik eser konuyu ele alır: Charles Rémusat (1828) tarafından La Saint-Barthélemy , Aoust 1572 veya Orléans'ta Charles  IX , vodvil yazarı Jean-Pierre Lesguillon (1832) ve ayrıca Ludovic Vitet (1826) tarafından Les Barricades . Daha genel olarak, büyüleyici olan bu din savaşları Fransa'sının sıkıntılı zamanıdır (Dumas kendi choux gras'ını da, Henri  III ve 1829'da yaratılan sarayıyla yapacaktır ) ve tarihi türün tiyatrodaki zaferleridir. "

• İngiliz oyun yazarı Christopher Marlowe'un Paris'teki Katliam ( 1593 ) adlı oyunu olayı anlatıyor.
• Charles IX veya Saint-Barthelemy , Marie-Joseph Chénier'in trajedisi( 1788 ).
• Joseph-Nicolas Robert-Fleury , Saint-Barthélemy Sahnesi veya Saint-Barthélemy Sahnesi, Briou suikastı , (1833), tuval üzerine yağlıboya, 165 × 130  cm , Paris, Louvre Müzesi .
• Les Huguenots ( 1836 ), Giacomo Meyerbeer'in operası.
• John Everett Millais'in Un huguenot le jour de la Saint-Barthelemy ( 1852 ) tablosu .
• Katliam ünlü romanına ilham Alexandre Dumas babası  : La Reine Margot ( 1845 ) yanı olduğu gibi , Robert Merle  : Paris ma bonne ville ( 1980 ). Belçikalı yazar Charles De Coster'ın ( 1867 ) Ulenspiegel Efsanesi gibi diğer edebi eserler buna atıfta bulunur .
• In 1916 , DW Griffith filmiyle dört hikayelerinden biri St. Bartholomew parçası haline Hoşgörüsüzlük ( Hoşgörüsüzlük ).
• Gelen 1954 , Jean Dréville yönlendirilmiş La Reine Margot , bir senaryoya göre bir film Abel Gance romanından Alexandre Dumas . Aynı isimdeki eserde olduğu gibi, Kral Charles IX tek başına Coligny'ye karşı ilk saldırıyı planladı ( Le Stratagème ou la ruse de Charles IX , Roy de France, contre les Huguenots isyancılar à Dieu et à luy , 1574). Aynı zamanda, Dük Henri de Guise'nin yardım ettiği Catherine de Médicis, Marguerite de Valois ve Henri de Navarre arasındaki evlilik sayesinde Huguenot soylularının en iyilerini Paris'e çektikten sonra katliamı hazırlar.
• In 1959 , Fransız ressam Georges Mathieu heybetli boyutlara (250 × 600 tuval yarattı  cm başlıklı) Le Katliamı de la Saint-Barthelemy .
• The Massacre of St Bartholomew's Eve ( 1966 ), İngiliz dizisi Doctor Who'nun bir bölümü .
• In 1994 , Patrice Chereau , Fransız yönetmen, aynı zamanda bir sinema versiyonunu imzalı La Reine Margot tarafından oyundan unsurları ödünç, Marlowe tarafından ve roman Alexandre Dumas .
• Henri 4 ( 2010 ), dayalı Jo Baier, yönettiği Alman film Le Roman d'Henri  IV Heinrich Mann'ın.
• La Princesse de Montpensier (2010), tarafından bir Fransız filmi Bertrand Tavernier uyarlanan, roman ve aynı adı ile Madame de La Fayette , son sahneleri Chabannes de Kont ölümünü gören katliamı birinde temsil eder.
• Paris'in On İki Çocuğu ( 2014 ), Tim Willocks'un İngiliz romanı , Mathias Tannhauser'ın Henri de Navarre'ın düğününe katılmak için Paris'e gelen karısını aramaya başladığı Tannhauser üçlemesinin ikinci eseri. Etkinlikler.
• Margot ( 2017 ), Laurent Brethome'un ( Théâtre des Célestins ) oyunu , Christopher Marlowe'un Paris'teki Katliamı'nın modern uyarlaması .
• A Column of Fire , Robert Laffont , 2017 ( (tr)  A Column of Fire , 2017 ) ( ISBN  978-2-221-15769-5 ) Bu romanda Ken Follett , Guise hanedanına sorumluluk atfeder .

Notlar ve referanslar

Notlar

1. Veya Marguerite de Valois'in Anılarına göre Bourse  : Katolik okçular tarafından takip edilir ve ondan üç adım ötede teber kurşunuyla öldürülür, böylece kadın bayılır. Muhafızların komutanı Mösyö de Nançay, (hayatını kurtardığı bir Protestan olan Mösyö de Léran ile) ona eşlik etti ve silahla vurulduğunu düşünerek onu kollarına aldı.
2. Jouanna'ya göre, toksin'in planlı bir katliamın işareti olması pek olası değil.
3. Aslında, Yvoy lordu Jean d'Hangest, Antwerp'teki yatağında boğularak öldürülürdü.11 Temmuz.

Referanslar

1. Jacqueline Boucher, iki eşleri ve kraliçeler sonunda XVI inci  yüzyıl: Louise de Lorraine ve Marguerite de France , Saint-Etienne Üniversitesi,1995, s.  25.
2. Véronique Sales , "  Bir katliama soruşturma: Saint-Barthélemy  ", L'Histoire , n o  175,Mart 1994, s.  94.
3. Jouanna 2007 , s.  90-91 ve 114.
4. Vaissiere 1912 , s.  93-156.
5. [ çevrimiçi okuyun ] .
6. David Feutry , inanç İsyancılar: Fransa'da Protestanların, XVI inci - XXI inci  yüzyılın , Paris, Belin , coll.  "Seçilmiş metinler",2017, 380  s. ( ISBN  978-2-410-01167-8 ).
7. Fragonard 1998 , s.  6.
8. Simonde de Sismondi 1835 , s.  160.
9. Crouzet 1994 , s.  404.
10. Jouanna 2007 , s.  167.
11. Jouanna 2007 , s.  171.
12. Jouanna 2007 , s.  166.
13. Jouanna 2007 , s.  159.
14. Jouanna 2007 , s.  186.
15. Miquel 1980 , s.  286.
16. Diefendorf 2009 , s.  23.
17. Grégory Champeud, Bordeaux Parlamentosu ve Din Barışı. Nantes Fermanının doğuşu (1563-1600) , Albret basımları, 2008, sayfa?.
18. Miquel 1980 , s.  287-288.
19. Jean Hippolyte Mariéjol , Reform, Lig, Nantes Fermanı (1559-1598) , t.  VI , 1 st  kısmı, Paris, Hachette , argo.  "Başlangıçtan Devrime kadar resimli Fransa Tarihi",1911, 429  s. ( çevrimiçi okuyun ) , s.  131. Yeniden Basım : Jean Hippolyte Mariéjol , Reform, Lig, Nantes Fermanı , Paris, Tallandier ,1983, 468  s. ( ISBN  2-235-01425-9 , çevrimiçi okuyun ) , s.  150.
20. Herodot sitesi 30.000 rakamını veriyor: " 24 Ağustos 1572Saint-Barthelemy Katliamı ” .
21. Émile G. Léonard, Protestanlığın Genel Tarihi , Cilt II  : kuruluş, Paris, PUF ,1961, s.  125.
22. Garrisson 1989 , s.  55.
23. Rapor: Jean-Louis Bourgeon, Charles IX , Saint-Barthélemy'nin önünde . ?
24. Diefendorf 2009 , s.  25.
25. Benjamin Chaix'e göre, La Tribune de Genève ,5 Eylül 2001.
26. Jouanna 2007 , s.  222.
27. Jouanna 2007 , s.  223.
28. Jouanna 2007 , s.  226.
29. Alfred Dufour , Cenevre Tarihi , Paris, Presses Universitaires de France , col.  "  Ne bileyim?  "( N o  3210),1997, 2 nci  baskı. , 127  s. ( ISBN  2-13-048009-8 ) , s.  60. Bu, 1550 ile 1560 arasında Huguenotların günlük zulmüyle ikiye katlanan gerçek bir nüfus patlamasına eklendi.
30. Jouanna 2007 , s.  158.
31. Jouanna 2007 , s.  14.
32. Jouanna 2007 , s.  15.
33. Estelle Grouas, "Son Valois siyah efsanenin kökeni: Evrensel Tarihi Jacques Auguste de Thou," Hughes Daussy ve Frédérique pitou (ed.), İçinde Hukuku ve Politikası Men ( XVI inci  -  XVIII inci  yüzyıllar) , Rennes University Press, “Tarih” koleksiyonu, 2007, s.  75-87 .
34. Jean Hippolyte Mariéjol , Reform, Lig, Nantes Fermanı (1559-1598) , t.  VI , 1 st  kısmı, Paris, Hachette , argo.  "Başlangıçtan Devrime kadar resimli Fransa Tarihi",1911, 429  s. ( çevrimiçi okuyun ) , s.  152. Yeniden Basım : Jean Hippolyte Mariéjol , Reform, Lig, Nantes Fermanı , Paris, Tallandier ,1983, 468  s. ( ISBN  2-235-01425-9 , çevrimiçi okuyun ) , s.  172.
35. Fragonard 1998 , s.  6.
36. Jouanna 2007 , s.  15; 333-334, n.  26.
37. Thierry Ménissier, "  Makyavelizm prizmasından Saint-Barthélemy  ", Les Cahiers de Justice , n o  1,2011( çevrimiçi okuyun )
38. Noyon Arkeolojik ve Tarihsel Komitesi, Comptes-Rendus et Mémoires oturumlarda okundu , t.  VII , Noyon, Gaston Andrieux,1885.
39. Thierry Ozwald, "Charles IX de Mérimée saltanatının Chronicle  , Le Pré-aux-clercs de Hérold, Les Huguenots de Meyerbeer: tarihi romandan lirik trajediye", Bernard Urbani ve Jean-Claude Ternaux'da (yön.), tiyatro romancılar ( XIX inci  yüzyıllık XXI inci  yüzyıl): uyarlamalar ve yeniden yazar, deneyler ve protesto , Uluslararası Sempozyum Bildirileri (12-13 Ekim 2017), Theatrums of the World , Special Edition, 2018, Avignon University, Association for International Research on the Performing Arts, “Theatrum mundi” koleksiyonu,Aralık 2018, ( ISSN  1162-7638 ) , s.  91-92 .
40. Macha Séry, “  Aşk ve kan. "Paris'in On İki Çocuğu", yazan Tim Willocks  " , limonde.fr'de ,12 Mart 2014( 18 Ocak 2021'de erişildi ) .

Ekler

bibliyografya

• “Coligny Amirali ve Zamanı” Konferansının Tutanakları (Paris, 24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  i24291873 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] , [ çevrimiçi sunum ]  :
  • Robert McCune Kingdon , “Fransa dışında Saint-Barthélemy'ye bazı tepkiler” , “Amiral de Coligny et son temps” konferansının Bildirilerinde (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297202 ) , s.  191-204 ;
  • Henri Dubief , "Saint-Barthélemy'nin tarihçiliği" , "Amiral de Coligny et son temps" konferansının Bildirilerinde (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297212 ) , s.  351-365 ;
  • Amedeo Molnar , “Reactions to Saint-Barthélemy en Bohême” , “Admiral de Coligny et son temps” konferansının Bildirilerinde (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297213 ) , s.  367-376 ;
  • Marguerite Soulié , " Coligny'nin ölümünden ilham alan şiir: kahramanın lanetlenmesi ve yüceltilmesi" , "Amiral de Coligny et son temps" konferansının Bildirilerinde (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297215 ) , s.  389-405 ;
  • Janusz Tazbir , “Saint-Barthélemy Gecesi, Polonya'daki yankıları” , Bildiriler kitabında “Admiral de Coligny et son temps” (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297217 ) , s.  427-433 ;
  • Louis Monnier , "Saint-Barthélemy'nin nedenleri ve ekonomik sonuçları: 1568'den 1578'e kadar Fransa'daki para sistemi üzerine çalışma" , "Admiral de Coligny et son temps" konferansının Bildirilerinde (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297229 ) , s.  651-705 ;
  • Janine Estèbe , "Les Saint-Barthélemy des Villes du Midi" , "Admiral de Coligny et son temps" (Paris,24-28 Ekim 1972) , Paris, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği ,1974, 796  s. ( JSTOR  24297231 ) , s.  717-729.
• (içinde) Philip Benedict , "  Aziz Bartholomew'in İllerdeki Katliamı  " , The Historical Journal , cilt.  21, n o  2Haziran 1978, s.  205-225 ( JSTOR  2638258 ).
• Eckart Birnstiel ve David Soulié , “Toulouse'da ve Haut-Languedoc'ta La Saint-Barthélemy (Eylül-Ekim 1572) " , In Toulouse, güney metropol: kentsel yaşamın (Eylemlerinin Yirmi yüzyıllar 58 inci  Midi-Pyrenees) Tarihi Federasyonu Kongresi , Toulouse, Presler UNIVERSITAIRES Midi du al.  "Meridyenler",2009, 1094  s. ( çevrimiçi okuyun ) , s.  605-612
• Henri Bordier , La Saint-Barthélemy et la critique moderne , Paris, G. Fischbacher / Honoré Şampiyonu ,1879, 116  s. ( çevrimiçi sunum , çevrimiçi okuma ).
• Jean-Louis Bourgeon , “  Efsaneler zor ölür: Saint-Barthélemy ve birkaç yeni kitap apropos  ”, Revue d'histoire moderne et contemporaine , Paris, Société d'histoire moderne et contemporaine, t.  XXXIV ,Ocak-Mart 1987, s.  102-116 ( çevrimiçi okuyun ).
• Jean-Louis Bourgeon , "  Saint-Barthélemy üzerine bir kaynak:" Mösyö de Thou'nun Tarihi "tekrar okundu ve şifresi çözüldü  ", Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği Bülteni , t.  134,Temmuz-Ağustos-Eylül 1988, s.  499-537 ( JSTOR  24296370 ).
• Jean-Louis Bourgeon , “  Pour une histoire, nihayet, de la Saint-Barthélemy  ”, Revue historique , Paris, Presses Universitaires de France , n o  571,Temmuz-Eylül 1989, s.  83-142 ( çevrimiçi okuyun ).
• Jean-Louis Bourgeon , “  Saint-Barthélemy arifesinde parlamenter sapan  ”, École des Chartes Kütüphanesi , Paris / Cenevre, Librairie Droz , t.  148,Ocak-Haziran 1990, s.  17-89 ( ISSN  0373-6237 , çevrimiçi okuyun ).
• Jean-Louis Bourgeon , “  Saint-Barthelemy'den kim sorumlu?  ", L'Histoire , n o  154,Nisan 1992, s.  69-71.
• Jean-Louis Bourgeon , Coligny suikastı , Cenevre, Droz , koll.  “Etik-politik tarih çalışması” ( n o  51),1992, 134  s. ( çevrimiçi sunum ).
• Jean-Louis Bourgeon , “  Montaigne et la Saint-Barthélemy  ”, Montaigne Dostları Derneği Bülteni , Classiques Garnier , n os  37-38,Temmuz-Aralık 1994, s.  101-109.
• Jean-Louis Bourgeon , Charles IX , Saint-Barthélemy'nin önünde , Cenevre, Droz , koll.  "Etik-politik tarih çalışması" ( n o  55),1995, 206  s. ( ISBN  2-600-00090-9 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] .
• Jean-Louis Bourgeon , “  Saint-Barthélemy üzerine büyük bir metin:“ Kralın annesinin kralına konuşma ”(20 Ağustos 1573)  ”, Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği Bülteni , t.  160,Temmuz-Ağustos-Eylül 2014, s.  709-732 ( JSTOR  24310247 , çevrimiçi sunum ).
• Olivier Christin , "  Arkadaşlar, kardeşler ve yurttaşlar: Saint-Barthélemy'yi (1572) reddedenler  ", Cahiers de la Villa Gillet , n o  11,Eylül 2000, s.  71-94.
• Fransa'nın Toplu, Edebi Tarih İncelemesi ,Eylül-Ekim 1973, 73 rd  yıl, n o  5, özel bir “Saint-Barthelemy Fransız literatüründe”, Paris, Armand Colin, [ Online okumak ] .
• Marie-Thérèse Courtial , “  George Buchanan ve Saint-Barthélemy: the“ Satyra in Carolum Lotharingum Cardinalem ”  ”, Bibliothèque d'Humanisme et Rönesans , Cenevre, Droz , t.  LVIII , n o  1,Şubat 1996, s.  151-164 ( ISBN  978-2-600-04970-2 , ISSN  0006-1999 ).
• Denis Crouzet , "  Dini kargaşalar sırasında şiddet (c. 1525 - c. 1610)  ", Tarih, ekonomi ve toplum , t.  ben , n o  4,4 inci  çeyrek 1989, s.  507-525 ( çevrimiçi okuyun ).
• Denis Crouzet ( pref.  Pierre Chaunu , Denis Richet'in önsözü ), Tanrının Savaşçıları: dini kargaşalar zamanında şiddet, yaklaşık 1525-1610 , cilt.  1 ve 2, Seyssel, Champ Vallon sürümleri , col .  "Çağlar",1990, 792-737  s. ( ISBN  2-87673-094-4 , çevrimiçi sunum )bir ciltte yeniden basım : Denis Crouzet ( pref.  Pierre Chaunu , Denis Richet'in önsözü ), Les Guerriers de Dieu: la şiddet au temps des dertler de din, yaklaşık 1525-1610 dolayları , Seyssel , basımlar Champ Vallon , koll .  "Şampiyon Vallon'un klasikleri",2005, 783-747  s. ( ISBN  2-87673-430-3 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] .
• Denis Crouzet , "  Bir katliama soruşturma: Saint-Barthélemy  ", L'Histoire , n o  175,Mart 1994, s.  94-101Ayrıca bkz. “Saint-Barthélemy Üzerine Polemic” (okuyuculardan gelen mektuplar), iki okuyucunun ve Janine Garrisson'un bu röportajın sözlerine tepkileri ve ayrıca Denis Crouzet'in L'Histoire , n o 177'deki yanıtı  ,Mayıs 1994, s.  80-81. Başka bir tepki: Nicole Lemaître, “Sanal tarihin tehlikeleri” (tribün), L'Histoire , n o  180,Eylül 1994, s.  79 .
• Denis Crouzet , La Nuit de la Saint-Barthelemy: Rönesans'ın kayıp bir rüyası , Paris, Fayard , koll.  "Kronikler",1994, 656  s. ( ISBN  2-213-59216-0 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] , [ çevrimiçi sunum ] .
• Denis Crouzet , "  IX. Charles mı yoksa kendisine rağmen kanlı kral mı?"  », Bülten - Fransız Protestanlığı Tarihi Derneği , cilt.  141,Temmuz-Ağustos-Eylül 1995, s.  323-339 ( JSTOR  24298137 ).
• Denis Crouzet , "  devletin akla ve Aziz Bartholomew" kurulması hakkında "  " Tarihsel Araştırma Merkezi Notebook , n o  20 "Akıl Mirrors Devleti"1998( çevrimiçi okuyun ).
• Denis Crouzet , "Saint-Barthélemy gecesi: teyitler ve tamamlayıcılar" , Chantal Grell ve Arnaud Ramière de Fortanier (ed.), Le Second Ordre: l'idéal nobiliaire: Ellery Schalk'a saygı , Paris, Presses de l 'Üniversitesi Paris-Sorbonne, col.  "Mit, eleştiri ve tarih",1999, 389  s. ( ISBN  2-84050-137-6 ) , s.  55-81.
• Denis Crouzet , “Louis Dorleans veya bir“ darbe ”olarak Saint-Barthélemy katliamı: yayınlanmamış bir el yazması hakkında” , Ouzi Elyada ve Jacques Le Brun (ed.), Siyasi çatışmalar, dini tartışmalar: Avrupa tarihi testleri XVI. th  -  XVIII th  yüzyıllar , Paris, School for Advanced Studies in the Social Sciences, al.  "Tarih ve sosyal bilimleri araştırır" ( n o  96)2002, 389  s. ( ISBN  2-7132-1783-0 ) , s.  77-99.
• Denis Crouzet , Le Haut Coeur de Catherine de Médicis: Saint-Barthélemy , Paris, Albin Michel , koll.  "Albin Michel Kütüphanesi. Tarih ",2005, 636  s. ( ISBN  2-226-15882-0 , çevrimiçi sunum ).
• Denis Crouzet , “Kraliyet mutlaklığının dilleri (1560-1576)” , Lothar Schilling (ed.), Absolutismus, ein unersetzliches Forschungskonzept? Eine deutsch-französische Bilanz / Mutlakiyet, yeri doldurulamaz bir kavram mı? Bir Fransız-Alman incelemesi , Münih / Paris, R. Oldenbourg / Alman Tarih Enstitüsü, col.  "Pariser historische Studien" ( n o  79),2008, 238  s. ( ISBN  978-3-486-58095-2 , çevrimiçi okuyun ) , s.  107-139.
• Michel Delon , "  Aziz Bartholomew ve Terör M me  içinde de Staël ve Devrim tarihçiler XIX inci  yüzyıl  " Romantizm , Paris, CDU SEDES , n o  31 "Bloods"bin dokuz yüz Seksen bir, s.  49-62 ( çevrimiçi okuyun ).
• (tr) Barbara B. Diefendorf, “  Bir Katliamın Önsözü: Paris'te popüler huzursuzluk, 1557-1572  ” , The American Historical Review , cilt.  90, n o  5,Aralık 1985, s.  1067-1091 ( çevrimiçi okuyun ).
• Barbara B. Diefendorf, "  Aziz Bartholomew önce Parisli ailelerde Dini bölünmeler  " Tarih, Ekonomi ve Toplum , Paris, CDU Sedes , n o  1 ( 7 inci  yıl), 1 st  çeyrek 1988 s.  1067-1091 ( çevrimiçi okuyun ).
• (tr) Barbara B. Diefendorf, Haç Altında: Onaltıncı Yüzyıl Paris'inde Katolikler ve Huguenotlar , New York / Oxford, Oxford University Press ,1991, 272  s. ( ISBN  0-19-507013-5 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ]
• Barbara B. Diefendorf, "  Aziz Bartholomew ve Paris burjuvazi  ," Tarih, Ekonomi ve Toplum , Paris, CDU SEDES "sosyo-sembolik fonksiyonu (1547-1635)' olarak devlet, n o  3 ( 17 inci  yıl),1998, s.  341-352 ( çevrimiçi okuyun ).
• (tr) Barbara B. Diefendorf, “Katliamın Anıları: Saint Bartholomew Günü ve Fransa'da Protestan Kimliği” , Vincent P. Carey, Ronald Bogdan ve Elizabeth A. Walsh (ed.), Voices for Tolerance in an Age of Persecution , Seattle / Londra, University of Washington Press,2004, 236  s. ( ISBN  978-0-29-598460-5 ) , s.  45-62.
• (tr) Barbara B. Diefendorf, The Saint Bartholomew's Day Massacre: belgelerle kısa bir tarih , New York, Bedford / St. Martin's, koll.  "Tarih ve Kültürde Bedford Dizisi",2009, XVIII -173  s. ( ISBN  978-0-312-41360-6 ).
• David El Kenz , "Aziz Bartholomew Katliamı, kurbanlık anılarının bir yeri mi ( XVI. yüzyıl sonu  - 2009 başı)? " David El Kenz ve François-Xavier Nérard, (ed.) , Avrupa'da kurbanları anmasında XVI inci  -  XXI inci  yüzyıllarda , Seyssel, Şampiyon Vallon ark.  "Çağlar",2011, 339  s. ( ISBN  978-2-87673-552-1 , çevrimiçi okuyun ) , s.  217-236.
• David El Kenz , “  “ Katliam ”Din Savaşlarından mı kaynaklandı?  », Fransız Devrimi. Institut d'histoire de la Révolution française Notebook , n o  3 “Les katliamları aux temps des devrimler. Atlantik bölgesinde askeri çatışmalar, iç savaşlar ve vatandaşlık inşası arasındaki aşırı şiddet (1750-1840)”,2011( çevrimiçi okuyun ).
• Jérémie Foa, “  Saint-Barthélemy gerçekleşecek mi? katliamları durdurun1572 yaz », Ortaçağ ve hümanist araştırma makaleleri , n o  24,2012, s.  251-266 ( çevrimiçi okuyun ).
• Marie-Madeleine Fragonard, "  devlet ve Aziz Bartholomew nedeniyle kurulması  " Tarihsel Araştırma Merkezi Notebook , n o  20 "Akıl Mirrors Devlet"1998( çevrimiçi okuyun ).
• Janine Garrisson , Tocsin toplu katliam: la saison des Saint-Barthélemy , Paris, Éditions d'Aujourd'hui, koll.  "İzlenemez",1975, 216  s.1968 baskısının faksla çoğaltılması, Le Centurion, col. "Yanan bir geçmiş".
• Janine Garrisson , La Saint-Barthélemy , Brüksel, Complexe , col .  "Yüzyılların Hafızası" ( n o  205),1987, 219  s. ( ISBN  2-87027-220-0 , çevrimiçi sunum ).
• Janine Garrisson , “  Saint-Barthélemy Katliamı: Sorumlu Kim?  ", L'Histoire , n o  126,Ekim 1989, s.  50-55.
• Cécile Huchard , Mürekkep ve Kan: Simon Goulart ve Saint-Barthélemy , Paris, Honoré Şampiyonu , koll.  "Rönesans Edebiyat Kütüphanesi: Seri 3  " ( n o  69),2007, 635  s. ( ISBN  978-2-7453-1524-3 , çevrimiçi sunum ).
• Cécile Huchard , “  Simon Goulart ve Agrippa d'Aubigné: Saint-Barthélemy'nin hikayesi nasıl anlatılır?  ", Albineana, Cahiers d'Aubigné , n o  19" Evrensel Tarihi Okumak  ",2007, s.  153-172 ( çevrimiçi okuyun ).
• Pierre Hurtubise , "  Rome St Bartholomew katliamı haberini nasıl bir bilgi tarihine katkıda XVI inci  yüzyıl  ," Archivum Historiae Pontificiae , vol.  10,Temmuz-Eylül 1972, s.  187-209 ( JSTOR  23564074 ).
• Pierre Hurtubise , "  karışık evlilik XVI inci  yüzyılın: ilk tövbe koşulları Henry IV 1572 sonbaharda  ," Archivum Historiae Pontificiae , Vol.  14,1976, s.  103-134 ( JSTOR  23563839 ).
• Arlette Jouanna , La Saint-Barthélemy: Bir Devlet Suçunun Gizemleri,24 Ağustos 1572, Paris, Gallimard , col.  "Fransa'yı yapan günler",2007, 407  s. ( ISBN  978-2-07-077102-8 , çevrimiçi sunum ). 
  • [ Çevrimiçi hesap oluşturuldu ] , [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] , [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] , [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] , [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] ,, [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] , [ çevrimiçi rapor (İngilizce) ] , [ yazar yanıtı Arlette Jouanna ] .
• Philippe Joutard, Janine Garrisson , Élisabeth Labrousse ve Jean Lecuir, La Saint-Barthélemy ou les Résonances d'un katliamı , Neuchâtel, Delachaux ve Niestlé , koll .  "Zeto",1976, 245  s. ( ISBN  2-603-00088-8 , çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] .
• (tr) Donald R. Kelley , “  Şehitler, Mitler ve Katliam: St. Bartholomew'in Arka Planı  ” , The American Historical Review , cilt.  77, n o  5,Aralık 1972, s.  1323-1342 ( JSTOR  1861309 ).
• Claude La Charité , “Saint-Barthélemy'de Anjou Dükü'nün rolüyle ilgili söylentiler ve propaganda” , Luc Vaillancourt'ta (yön.), “Des bruits courent”: Valois zamanında söylentiler ve propaganda , Paris, Hermann, kol.  “Harfler Cumhuriyeti koleksiyonları. Sempozyum”,2017, 264  s. ( ISBN  978-2-7056-9408-1 ) , s.  209-220.
• (tr) HH Leonard , “The Huguenots and the St Bartholomew's Massacre” , David JB Trim (ed.), The Huguenots: History and Memory in Transnational Context: Essays in Honor and Memory of Walter C. Utt , Leyde / Boston, Brill , col.  "Hıristiyan Geleneklerinin Tarihinde Çalışmalar" ( n o  156),2011, XXVIII -313  s. ( ISBN  978-90-04-20969-5 ) , s.  43-68.
• (tr) Robert McCune Kingdon , Myths about the St. Bartholomew's Day Katliamları, 1572-1576 , Cambridge (Massachusetts), Harvard University Press ,1988, 264  s. ( ISBN  0-674-59831-8 , çevrimiçi sunum ).
• Thierry Ménissier , "  Machiavellianizm prizmasından Saint-Barthélemy: genelleştirilmiş katliam ve siyasi niyet  ", Les Cahiers de la Justice , n o  1,2011, s.  15-28 ( çevrimiçi okuyun ).
• (tr) Gautier Mingous , “  Hafızayı güçlendirmek : Lyon'daki Aziz Bartholomew Günü katliamının ardından  ” , Fransız Tarihi , Oxford University Press , cilt.  34, n o  4,aralık 2020, s.  435–452 ( DOI  10.1093 / fh / craa055 ).
• Henri Monod , "  Anjou Dükü'nün Saint-Barthélemy'deki versiyonu  ", Tarihsel İnceleme , Paris, Félix Alcan editör, t.  101,Mayıs-Ağustos 1909, s.  316-326 ( çevrimiçi okuyun ).
• Denis Richet , "  ikinci yarısında Paris'te Sosyokültürel dini çatışma XVI inci  yüzyıl  ," Annals. Ekonomiler, Toplumlar, Medeniyetler , Paris, Armand Colin, n o  4,Temmuz-Ağustos 1977, s.  764-789 ( çevrimiçi okuyun ).
• Lucien Romier , “  La Saint-Barthelemy. Roma'daki olaylar ve katliamın önceden tasarlanması  ”, Revue du XVIième siècle , Paris, Édouard Champion / Publications de la Société des études rabelaisiennes, t.  Ben ,1913, s.  529-560 ( çevrimiçi okuyun )Faks tekrar basımı: Cenevre, Slatkine Reprints, 1974.
• (tr) James R. Smither , “  The St. Bartholomew's Day Katliamı ve Fransa'daki Krallık İmgeleri: 1572-1574  ” , Sixteenth Century Journal , cilt.  22, n o  1,1991 baharı, s.  27-46 ( JSTOR  2542014 ).
• (içinde) Alfred Soman (  ed. ), The Massacre of St. Bartholomew: Reappraisals & Documents , The Hague, Martinus Nijhoff, koll .  "Uluslararası Fikir Tarihi Arşivi" ( n o  75),1974, XI -269  s. ( ISBN  90-247-1652-7 , çevrimiçi sunum ).
• (tr) Nicola Mary Sutherland , The Massacre of St Bartholomew and the European Conflict, 1559-1572 , Londres / New York, Macmillan / Barnes and Noble,1973, VI -373  s. ( çevrimiçi sunum ), [ çevrimiçi sunum ] .Fransızca'ya kısmi çeviri: Nicola Mary Sutherland (  Jean-Louis Bourgeon tarafından çevrildi ), “  Le katliam de la Saint-Barthélemy: tanıklıkların değeri ve yorumlanması  ”, Revue d'histoire moderne et contemporaine , t.  XXXVIII ,Ekim-Aralık 1991, s.  529-554 ( çevrimiçi okuyun ).
• Pierre de Vaissière , sorunlu zamanların Time Hikayeleri ( XVI inci  yüzyıla). Bazı suikastçılar: Jean Poltrot, Méré lordu, Charles de Louviers, Maurevert lordu, Jean Yanowitz, dit Besme, Henry III and the Forty-five, Jacques Clément , Paris, Émile-Paul Éditeur,1912, X- 411  s. ( çevrimiçi sunum , çevrimiçi okuma ), [ çevrimiçi sunum ] .
• Marc Venard , “  Katlimi durdurun!  », Modern ve çağdaş tarihin gözden geçirilmesi , t.  39,Ekim-Aralık 1992, s.  645-661 ( çevrimiçi okuyun ).
• Eliane Viennot , "  Aziz Bartholomew ve Hakkında Anıları de Marguerite de Valois metin özgünlük ve resepsiyon XVII inci  yüzyıl  ," Edebiyat Tarihi Fransa'nın İnceleme , n o  5,Eylül-Ekim 1996, s.  894-917 ( çevrimiçi okuyun ).
• Michel de Waele , "  Komplocunun cesedi: Saint-Barthelemy zamanında topluluğun korkusu, öfkesi ve savunması  ", Revue d'histoire moderne et contemporain , Paris, Belin, n os  64-1,Ocak-Mart 2017, s.  97-115 ( çevrimiçi okuyun ).
• Thierry Wanegffelen , Catherine de Medici: kadın gücü , Paris, Payot , col.  "Payot biyografisi",2005, 446  s. ( ISBN  2-228-90018-4 , çevrimiçi sunum ).

İlgili Makaleler

• Paris'te Protestanlık
• Fransız Muhafızları Alayı

benzer katliamlar

• Din savaşları bağlamında
  • Vassy
  • Michelade
  • Merindol
• Diğer
  • Brugge Matinleri
  • Sicilya duaları
  • Agau değirmen katliamı
• dini zulümler

Dış bağlantılar

• Otorite kayıtları  :
  • Fransa Ulusal Kütüphanesi ( veri )
  • Kongre Kütüphanesi
  • Gemeinsame Normdatei
  • İspanya Ulusal Kütüphanesi
• Genel sözlüklerdeki veya ansiklopedilerdeki bildirimler  : Dizionario di Storia  • Encyclopædia Britannica  • Encyclopædia Universalis  • Gran Enciclopèdia Catalana  • Larousse Encyclopedia
• Saint-Barthelemy (24 Ağustos 1572) , Sanal Protestanlık Müzesi'nde yayınlanan duyuru .
• Denis Crouzet'in (Paris-Sorbonne) CultureGnum videosu (FMSH):24 Ağustos 1572 : Saint-Barthelemy ( 48  dk )
• Gaspard Delon ve Sandra Provini, “Saint-Barthélemy katliamının kökeninde kral konseyinin temsilleri: Patrice Chéreau (1994) tarafından La Reine Margot'a çağdaş tanıklıklar ”. Nasihat ve müzakere dramaturjisi, Xavier Bonnier; Ariane Feribotu,Mart 2015, Mont-Saint-Aignan, Fransa, çevrimiçi okuyun .